Dinamit nedir? Dinamitin tarihçesi, bulunması, özellikleri, yapısı, çeşitleri hakkında bilgi. Dinamit hangi maddeden elde edilir?
Birçok çeşitleri olan patlayıcı bir maddedir. Bütün bu maddelerin hepsi nitrogliserinden elde edilir. XV. yüzyılın başlarına doğru dinamit özelliği gösteren sıvı bir patlayıcı biliniyorduysa da, kullanılmamıştı. 1799’da İsveçli kimyacı Scheele (1742 – 1786) gliserini, 1847′ de de Piemonte’li İtalyan kimyacısı Sobrero (1812 – 1888) nitrogliserini elde etti. Nitrogliserinin patlayıcı özelliği biliniyordu. İlk defa olarak bundan dinamiti 1866’da İsveçli kimyacı Alfred Nobel (1833 – 1896) elde etti.
Nitrogliserin çok kolay patlıyordu. Ona karşı korunmak güçtü. Nobel bunu tehlikesizce saklamayı başardı. Almanya’da Hannover yakınlarında doğal halde pek çok miktarda bulunan, süngere benzer bir madde vardı. Silisyum dioksitten meydana gelen bu maddeye emdirilince nitrogliserin tehlikesiz duruma giriyordu. «Kizelgur» denilen bu madde aslında ancak mikroskopla görülebilecek küçüklükte” deniz hayvanlarının silisli kabuklarından meydana gelen bir kitleydi. Böylece, nitrogliserin yeni bir şekil almış, dinamit elde edilmiş oldu. Bugün, nitrogliserini saklanması tehlikesiz hale getirmek için, kizelgur yerine daha başka maddelerden de faydalanılıyor.
Nobel dinamiti % 75 nitrogliserinle % 25 «kizelgur» u karıştırarak elde etmişti. Sonradan daha başka patlayıcı maddelere de dinamit denilmeye başlandı. Nobel’in bulduğu dinamit çeşidi 1910 yılından sonra pek kullanılmaz oldu.
Bugün çeşitli dinamit vardır. Bunlarda nitrogliserin oranı % 12 – % 93 arasında değişir. Ayrıca, potasyum, sodyum, amonyum gibi maddelerin nitratlarıyla da karıştırılmıştır, içinde alüminyum tozu, dinitro tolüen gibi yanıcı maddeler de bulunur.
Dinamit Çeşitleri
Dinamitler fiziksel bileşiklerine göre çeşitlere ayrılır. Bazıları kauçuk veya jelatin bileşimini andıran yapıdadır. Bu çeşit dinamitleri ilk defa 1875’te Nobel yapmıştır. % 92 – 93 oranında nitrogliserin, % 7-8 nitro selülozdan meydana gelmiştir. Diğer bir dinamit çeşidi de «plâstik dinamit» tir. Bu tip dinamitlerde dinitro tolüen vardır. Grizu gazı bulunan maden ocaklarında kullanılmak üzere özel tip dinamitler yapılır. Bunlarda amonyum nitratı bulunur.
Dinamitin Tarihçesi
Dinamit, 19. yüzyılın ortalarında Alfred Nobel tarafından bulunan ve patlayıcı madde olarak kullanılan bir üründür. Nobel, dinamitin yapımında nitrogliserin ve diğer maddelerin kullanımını keşfetti ve bu keşif onun zengin bir iş adamı olmasına yardımcı oldu. Dinamit, madencilik, inşaat ve savaş gibi alanlarda geniş çapta kullanılmıştır.
Dinamitin ilk kez 1863 yılında kullanılmış olmasına rağmen, Nobel tarafından 1867 yılında patenti alınmıştır. Dinamit, özellikle madencilik alanında çok yaygın olarak kullanılmıştır ve bu sayede madenlerde çalışma koşullarının düzenlenmesine yardımcı olmuştur. Ayrıca inşaat alanında da kullanılan dinamit, yüksek binaların inşasını hızlandırmıştır.
Dinamit, savaş alanında da kullanılmıştır. Özellikle I. Dünya Savaşı sırasında dinamit, çeşitli harp teçhizatı olarak kullanılmıştır. Ancak, dinamitin yıkıcı gücünün yanı sıra, patlamalar sırasında ortaya çıkan gazlar ve tozlar nedeniyle de çok sayıda insanın yaralanmasına ve ölümüne neden olmuştur.
Sonuç olarak, dinamit 19. yüzyılın ortalarında keşfedilen ve geniş çapta kullanılan bir patlayıcı maddedir.
Diğer Patlayıcı Maddeler İle Kullanımı ve Karşılaştırması
Dinamit, patlayıcı madde olarak kullanıldığında, diğer patlayıcı maddelerle birlikte de kullanılabilir. Örneğin, dinamitin yanı sıra C-4 ve TNT gibi patlayıcı maddeler de madencilik, inşaat ve savaş gibi alanlarda kullanılmaktadır.
C-4, özellikle savunma ve askeri amaçlar için kullanılan bir patlayıcı maddedir. C-4, çok yüksek bir patlama gücüne sahiptir ve bu nedenle çok yüksek binaların yıkılması, tünellerin açılması gibi görevlerde kullanılmaktadır. Ayrıca C-4, suda çözünmeyen bir yapıya sahip olduğundan, su altında bile patlatılabilmektedir.
TNT (trinitrotoluen), madencilik, inşaat ve savunma gibi alanlarda kullanılan bir patlayıcı maddedir. TNT, dinamit gibi nitrogliserin bazlı bir patlayıcı maddedir ve özellikle yüksek patlama gücüne sahip olması nedeniyle savunma ve askeri amaçlar için kullanılmaktadır. Ayrıca TNT, suda çözünmeyen bir yapıya sahip olduğundan, su altında bile patlatılabilmektedir.
