Dişbudak nasıl bir ağaç türüdür? Dişbudak bitkisinin özellikleri, yetiştiği yerler, türleri hakkında bilgi.
Dişbudak Ağacı Hakkında Bilgi
Dişbudak; (Lat. Fraxinus). İkiçenekliler sınıfının Zeytingiller familyasından, çoğunluğu kuzey yarım kürenin ılıman bölgelerinde yayılmış, 65 türü bulunan, kışın yapraklarını döken ağaç ya da ağaççık halinde bir bitki cinsidir.
Yaprakları, tek, tüysü, sivri uçlu, oval, kenarları muntazam dişlidir. Çiçekleri bir ya da iki eşeyli kırmızı ve beyaz renkte olabilen salkım durumundadır. Meyve ufak kanatlı fındıksı, 2-3 cm boyundadır. Kabuğu kül renginde gri lekeli ve oldukça pürüzsüzdür. Nemli topraklan sever. Gövde dik, karşılıklı dallı, kerestesi açık renkli ve parlaktır. 300 yıl kadar yaşayabilir. Mobilya yapımında kullanılır. Bazı türleri önemli orman ağacı, çoğu dekoratif süs bitkisidir.
Avrupa yaygın olan, Türkiye’de, Trakya’da en çok, İzmit, Çankırı, Kastamonu, Samsun, Kahramanmaraş, Toros yörelerinde yetişebilen adi dişbudak türüdür. 30-40 m’ye kadar boylanabilen dolgun ve düzgün gövdeli 200-250 yıl kadar yaşayabilen, 1-1.5 m çap yapabilen, yuvarlak tepeli, çiçeksiz dişbudak da denilen bu türün yaprakları saplı karşılıklı dizilmiştir, dişi, erdişi ve erkek çiçekler bir arada, yapraklardan önce oluşur. Odunu sarımsı beyaz renkte, sert, düz ve dayanıklı liflidir. Esnek bir odun olduğundan kasnakçılıkta, mobilya, spor araçları, kayak, fıçı vb yapımında kullanılır.
Öteki türü çiçekli dişbudak da Güney Avrupa’da Rusya Federasyonu’nun batısında ve Türkiye’nin kıyı bölgelerinde Trakya, Bursa, İzmir, Manisa, Kahramanmaraş ve Toroslar yöresinde 8-10 bazen 15 m’ye kadar boylanabilir. Yaprakları uzun saplı, karşılıklı dizilmiş, oval, kenarları dişli 5-9 foliole parçalanmıştır. Çiçekleri beyaz, erdişi ve önceleri dik duran, sonra aşağıya sarkan zengin panikula durumundadır. Gövdenin yaralanmasıyla elde edilen özsuda mannitol, şekerler ve reçine bulunur.
Kaynak – 2
Tahtası marangozlukta kullanılan bir ağaçtır. Kerestesi beyaz, sert ve sağlam olur. Taç yaprağı bitişik iki çeneklilerin zeytingiller familyasındandır. Birçok çeşidi vardır, hemen hepsi de yüksek ağaçlardır.
Dişbudağın kalın gövdesi esmerimsi renklidir, üzeri oldukça düz kabuklarla örtülüdür. Erkek çiçekler başka, dişi çiçekler başka ağaçların üzerindedir. Kuzey Yarımküresinin bütün ılık iklimli bölgelerinde yetişir. Bazı cinslerinin gövde çevresi 3 metreyi, yükseklikleri de 35 metreyi bulur. Tahtasının sağlam olması dolayısı ile dişbudak eskiden silâh yapımında kullanılırdı. Bugün daha çok mobilyacılıkta kullanılıyor. İnce tabakalar halinde çıkarılan dişbudak levhaları kaplama olarak da kullanılır.
Dişbudak yaprakları eskiden doktorlukta idrar söktürücü olarak bilinirdi. Bazı memleketlerde bu yapraklar kurutularak süt veren çiftlik hayvanlarına yem olarak da yedirilir. Kabuğunun ise kuvvet verici özellikleri vardır, kuvvet ilâçları yapmaya yarar.
