Evrenin rengi nedir? Siyah mı, mavimsi mi, yoksa renkli mi? Herkese merhaba! Bu soru başlangıçta basit görünebilir, ancak aslında çok karmaşıktır. Bugün, bu soruya kesinlikle cevap vermeye çalışacağız. Meraklı mısınız? O zaman başlayalım!
Evrenin İmgeleri ve Gerçeklik
Eski bilim kurgu eserlerinde uzay sıklıkla monoton siyah olarak tasvir edilirdi, parıldayan yıldızlar seyrek bir şekilde dağılmış, adeta “gece gökyüzünün dev bir versiyonu” gibi. Ancak, astronomi alanındaki ilerlemelerle, Hubble Uzay Teleskobu tarafından yakalanan ve geniş çapta paylaşılan bir başka görsel tarz yaygınlaşmaya başladı: gökkuşağı renklerinde bulutlar, yıldızlar ve gezegenler arka planda.
Bugün uzayla ilgilenen insanların çoğunun aklında bu tür imgelerin olduğunu söylemek yanlış olmaz. Ancak gerçekte ne kadar doğru? NASA tarafından yayınlanan uzak bulutların görüntüleri çarpıcı olsa da, renkleri artırmak için işlenmiştir. Ayrıca, görüntülerdeki bulutlar abartılmıştır. Belki de “Yaratılışın Sütunları”nın ünlü görüntüsünü görmüşsünüzdür, evet, bu da abartılmış bir görüntüdür. Bu bulutu dünya üzerinden düzenli bir teleskopla gözlemlemek, onu bu şekilde göstermez. Dahası, onu uzaydan çıplak gözle gözlemlemek bile onu bu şekilde göstermez. Dolayısıyla, uzayın sadece renkli bulutlarla dolu olduğunu düşünmek bir yanılgıdır. Peki, uzay gerçekte nasıl görünüyor?
Olbers Paradoksu ve Evrenin Doğası
Bu sorunun cevabı, nereden baktığınıza ve hangi gözlem araçlarını kullandığınıza bağlıdır. Astronomların geçmişte ele aldığı gizemlerden biri olan “Olbers Paradoksu” adını verilen bir şey vardır. 19. yüzyılda, evrenin Güneş Sistemi’nin ötesine uzandığı ve “yıldız küreleri”nin Güneş Sistemi’ni çevrelediği şüphe götürmezdi, ancak bilim adamları geceleri gökyüzüne baktığınızda neden neredeyse karanlık olduğunu sorguladılar. Evren sonsuz bir süredir var olmuşsa ve sayısız yıldız içeriyorsa, gökyüzü bu yıldızların toplu ışığıyla güneş gibi parlak olmamalı mıydı? Neden değil? İlginç bir şekilde, bu sorunun ilk doğru cevabı bir bilim adamından değil, yazar ve şair Edgar Allan Poe’dan geldi ve bu bilimsel bir makalede değil, “Eureka” adlı şiirinde geldi. Bilim adamlarının aynı cevaba ulaşması içinse birkaç on yıl daha geçti.
Bu şekilde, en azından görülebilir evrenin sonlu doğası, evrenin belirli yaşı, evrenin sonsuz olmadığı gerçeği ve evrenin “ortalama” yıldız yoğunluğunun son derece düşük olduğu ipuçları elde edildi. Diğer bir deyişle, en uzak yıldızlardan gelen ışık sadece henüz Dünya’ya ulaşmadı. Dahası, uzak yıldızlardan seyahat eden fotonlar uzay boyunca ilerledikçe “yorgun” olur, bu yüzden yıldızlar daha uzağa gittikçe daha soluk görünürler. Paradoks çözüldü mü? 20. yüzyılın büyük bir kısmı için öyle görünüyor. Ancak, bilim dünyasında, çözülmüş problemler yeni bir boyutta yeniden ortaya çıkabilir. Ve işte burada bu oldu. 2002 yılında, bilim adamları yıldızlar ve galaksiler tarafından yayılan tüm görünür ışığın “ortalamasını” hesaplamaya karar verdiler. Sonuç olarak, evrenin renginin… süt ile karıştırılmış kahveye benzeyen soluk bir bej olduğu keşfedildi.
Evrenin Gerçek Rengi: Kozmik Latte
Bu arada, evrenin tüm ışığından hesaplanan bu “latte rengi”, şu anda bu zamandaki renk için bir gösterge niteliğindedir. Trilyonlarca yıl sonra, yıldız oluşumu durduğunda ve yalnızca uzun ömürlü düşük kütleli yıldızlar kaldığında, evren “kızılı” ve kararmaya başlayacak. Sonunda, koyu kırmızı hale gelecek ve nihayetinde karanlık bir çukura gömülecek. Ancak konudan sapıyorum. Aslında, evren “siyah” değil, karanlık da değil. Evren “ışık” ile dolu. Burada bahsettiğim şey, kozmik mikrodalga arka plan radyasyonudur. Bu radyasyon, Büyük Patlama’dan 380.000 yıl sonra, çok genç evrende doğdu. Zaman geçtikçe, plazmanın “sis” i dağıldı ve fotolar neredeyse serbestçe uzay boyunca seyahat etmeye başladı.
Bu en eski fotonlar, kozmik mikrodalga arka plan radyasyonu olarak gözlemlediğimizdir. Uzaklaştıkça daha karanlık ve daha soğuk hale gelir, şu anda sadece sıfırın hemen üzerinde bir derecede, 2.725 derecede bulunur. Görünür olsaydı, gece gökyüzü ve uzay bize karanlık görünmeyecek, ancak kırmızı veya bej bir renkte olacaktı. Ancak, maalesef insan gözü tarafından görülemiyor. Özel radyo teleskopları, kozmik mikrodalga arka plan radyasyonunu gözlemlemek için kullanılır. Arka plan radyasyonu bizim tarafımızdan görülebilseydi ve görüşümüz yeterince iyi olsaydı, kozmik mikrodalga arka plan radyasyonu yoğun kırmızı veya bej bir sis olarak görünecekti. Ancak, gözlerimiz evreni dolduran bu radyasyonu veya evreni dolduran herhangi bir başka radyasyon türünü göremez. Özür dilerim, ancak gözlerimiz sadece görünür ışığı görebilir.
Mavi Gökyüzü ve Gökyüzündeki Diğer Görünümler
İlginç bir şekilde, görünür ışık spektrumu içinde mavi ışık diğerlerine göre biraz daha fazla dağılıma eğilimlidir, bu nedenle gündüz gökyüzü mavi görünür. Evrenin görünür ışık kaynaklarının hepsi arasında, yıldızlar insan gözü tarafından görülebilen teklerdir. Gezegenler ve uydular da yıldızların ışığını yansıtır. Kara delik emme diskleri yoğun ısı nedeniyle ışık yayarlar ancak hala çok soluktur ve yalnızca yüksek performanslı teleskoplarla ayırt edilebilirler. Tabii ki, evrende devasa sayıda yıldız ve galaksi bulunmaktadır.
Bilim adamlarının hesaplamalarına göre, gözlemlenebilir evren yaklaşık olarak 10 milyon galaksi kümesi, 350 milyar galaksi ve 3 septilyon yıldız içermektedir. Bir septilyon, 1’in 24 sıfırını içeren, yani bir trilyon kez bir milyar olan bir sayıdır. Oldukça hayal edilemez sayılar, değil mi? Ancak bunun gerçekten evrenin ölçeğinde büyük olup olmadığını düşünelim. Yıldızlar arasında, ışık yıllarını aşan dev boşluklar uzanır. Elbette, küresel kümeler veya galaktik çekirdekler gibi yerlerde, yıldızlar arasındaki mesafe oldukça yakın olabilir. Ancak bu daha çok istisna durumdur. Ve astronomik ölçekte “yakın” mesafeleri düşündüğümüzde bile, bu, yıldızların boyutu ile karşılaştırılamaz. Aynı şey galaksiler için de geçerlidir.
Sonuç
Belki de “ortalama” evrenin insan gözüyle görünen rengi gerçekten siyahtır, sadece gümüş rengi-mavi yıldızlar ve galaksilerin saçıldığı lekelerle doludur. Eğer gözlerinizi bir an için evrenin gözle görülür bir noktasına teleport ederseniz, muhtemelen herhangi bir galaksiden uzak geniş bir boşlukla karşılaşırsınız. Orada, çıplak gözle sadece en parlak galaksileri görebilirsiniz, ve hatta onlar bile çoğunlukla “yıldızlar” kadar küçük görünecektir.
Daha fazlasını görmek için özel ekipman gerekebilir. Veya sadece bu kanala geri dönebilirsiniz. Bu kanalı izleyerek, evrenin en güzel ve canlı bölgelerini görebilirsiniz.
