Eski Yunanistan (Antik Yunan)’dan Günümüze Yunanlıların Tarihi

0
Advertisement

Yunanistan’ın tarihçesi, Eski Yunanistan’da kurulmuş olan medeniyetler, özellikleri, tarihçeleri, önemli isimler hakkında bilgi.

Antik Yunanlılar

Doğu’nun büyük devletleri M.Ö. V. yüzyıldan itibaren birer birer ortadan kalktığı sıralarda, batıda, bugünkü Yunanistan ile onu çevreleyen adalar ve Ege kıyılarında Yunanlılar, güçlü bir millet olarak ortaya çıktılar.

Eski Yunanistan’ın tarihi M.O. 3000.’inci yıldan başlar. «Yunan» adı altında toplanan boyların Ege Denizi kıyılarında görünüşünden çok önce, buralarda «Ege medeniyeti» adı verilen başlı başına bir medeniyet vardı. Merkezi Girit Adası olan bu medeniyetin kurucuları Hititler, Frikler ve Lidyalı’lardı. M.Ö. 2000′ inci yıldan itibaren, Yunanistan ve adalar, kuzeyden gelen kavimlerin akınlarına uğradı. Bunlar Akalar, Dorlar, İyonlar, Traklar ve İlliryalılar’dı. Ege medeniyeti yavaş yavaş, Yunanistan Yarımadası’na kaydı ve burada eski çağların en büyük ve uygar topluluğunu meydana getirdi. Eski Yunanlılar’ın tarihleri çok karışıktır ve masallara dayanır. Yunanlılar, kendilerine ilk oturdukları Tesalya’daki «Hellas»tan bozma olarak «Hellen» derlerdi. Hellas adı önceleri yalnız bu bölgeye verilirken, sonraları Yunanlılar’ın oturdukları yerlerin de adı oldu.

Yunanlılar daha önce başka adlar altında tanındılar. Kendi söylentilerine göre, Yunanistan’da eskiden hayvan derisinden elbise giyen ve meşe meyvesi yiyen «Pelaç» adlı bîr millet yaşıyordu. Eski Yunan tarihçilerine bakılacak olursa, bu Pelaç’lar en eski Yunan kavmiydiler.

Bir efsaneye göre de, insanları yaratan tanrı Prometeus’dur. Diğer tanrılar onu kıskanarak yarattığı insanları yok etmek istediler. Tufan oldu, Prometeus’un oğlu Dekaliyon insanları kurtardı. Dekaliyon’un Pyrrha’dan olan oğlu «Hellen» bu insanlara başkan oldu. İşte Yunanlılar bunun için kendilerine «Hellen» adını verdiler. Eski Yunanlılar, kendilerini Yunanistan’ın asıl halkı sayardı.

Advertisement

Göçler.

Gerçekte eski Yunanlılar, bugünkü Yunanistan’ın kuzeyinden, Balkanlar’dan ve Doğu Avrupa ile Rusya’dan gelmişlerdir.

İlk gelenler Akalar ile İyonlar’dı. M.O. 2. Binin ilk yarısında kuzeyden Yunanistan’a geleliler. Akalar’ın Orta Asyalı bir kavim olduğu ve önceleri Güney Rusya ile Tuna bölgesinde yerleştikleri, sonra da İyonlar’la birlikte Yunanistan’a indikleri kabul edilir. Akalar’ın bir kolu, Mora Yarımadası’nın kuzeyinde yerleşti, burası, Aka’dan bozma olarak Ahaya (Ahaiya) adını aldı. Akalar’dan bir kol da Midilli Adası ile Anadolu kıyılarına geçip,’ orada yerleştiler. Akalar’a «Egeliler» adı da verilir.

yunan vazolari

Kaynak: commons.wikimedia.org
Herakles ve Athena, Andokides Ressamı tarafından göbek amforasının siyah figürlü tarafı, M.Ö. 520/510

İyonlar, Attik bölgesinde, Ege adalarında ve kendi adları ile tanınan Anadolu kıyılarında yerleştiler, İyonya’nın en ünlü medeniyet merkezleri şimdiki İzmir şehri ile Efes ve Miletos idi. Dorlar daha sonra göçtüler. Tesalya’dan inen Dorlar, Doris şehrine yerleştiler, bir kol da Peloponez’ (Mora)de yerleşerek burada Messanya şehrini kurdu.

Hepsi Asyalı olan bu kavimlerin dil, din ve genel yaşayışları «Arya» soyundan olan Hintliler, Cermenler, İranlılar ve İtalyanlar’la aynı gibidir. Göçlerinden sonra bütün Yunanistan’da büyük değişiklikler oldu. Ülkede yavaş yavaş şehir devletleri kuruldu. Ege’den ve Anadolu’ dan başka, Akdeniz’in ve Karadeniz’in en uzak kıyıları bu şehir devletlerinin istilâsına uğradı.

Yunan tarihinde bu şehir devletlerinden ikisi çok büyük ün yaptı. Bunlardan birisi Orta Yunanistan’daki «Atina», diğeri de Peloponez’ deki Isparta şehir devletleriydi. Bu iki devletin de kurduğu ayrı birliklere, diğer şehir devletleri katılmıştı.

Çeşitli göçlerle karışarak ortaya çıkan Yunanlıların, Akdeniz kıyılarına çepeçevre yayılmaları önemli sosyal ve ekonomik değişiklikler yarattı. Ülkenin dağlık olması, halkı, geçimine ve yaşamasına elverişli olan yeni topraklar aramaya zorluyordu. Bunun sonucu olarak, Yunanlılar, sömürge şehirleri kurdular. Yunan sömürgeleri, Fenike sömürgelerinden farklı idi. Fenikeliler’in sömürgecilikten maksadı bir iskele ve ticaret yeri kurmaktı. Yunanlılar ise, doğrudan doğruya sömürgeye göç eder, orada yeni bir vatan kurarlardı. Merkeze şeklen bağlı kalan bu müstemleke idarecileri, vatanlarını da unutmazlardı.

Advertisement

Yunan sömürgeleri, ilk Yunan devletleri tarihinde önemli bir yer tutar. Yunanlılığın yayılmasına, milli birliğin ve duygunun canlanmasına bu Yunan sömürgeleri sebep olmuştur. Bu arada meydana gelen siyasi çatışmalar, halk arasında eşitlik konusunu ortaya çıkardı. Önce zenginler idareyi ellerine aldılar, daha sonra herkes için hukuki eşitlik istendi. İlk tiranlık (mutlak-sorumsuz idare) bu sıralarda baş gösterdi ve Yunan şehir devletleri zaman zaman bu idare altında yaşadılar.

Antik Yunan Haritası

Antik Yunan Haritası (Kaynak : wikipedia.org)

Yunanlılar’ın Altın Çağı

M. Ö. VI. yüzyıldan itibaren, binlerce yıl boyunca bütün Dünya medeniyetine etki yapan Eski Yunan medeniyeti parlamaya başladı. Büyük filozoflar, edebiyatçılar, bilim adamları ve hukukçular birbirini kovalıyordu. Atina, devrin en büyük kültür ve sanat merkezi halindeydi. Bu çağlarda Yunanlılar’ ın en büyük siyasi hasmı olarak Persler’i görüyoruz. Eski Yunanlılarla Persler arasında geçen çeşitli savaşlardan sonra M. Ö. 490 yılında vuku bulan Marathon Savaşı Atinalılar’ın zaferiyle sona erdi. Bu da, Atina’nın Yunan devletleri arasındaki lider durumunu korumasını sağladı.

Fakat Persler gene de Atinalılar’ı rahat bırakmıyordu. On yıl sonra büyük bir donanmayla hücuma geçtilerse de Yunanlılar Salamis’te yapılan deniz savaşını kazandılar. Sonunda Persler Yunanistan’dan çekilmek zorunda kaldı. Yunan şehir devletleri bundan sonra 50 yıl kadar barış içinde yaşadılar. M. Ö. 431 yılında en büyük iki Yunan devleti Atina ve Isparta birbirleriyle savaşa tutuştu. Yıllarca devam eden bu savaş sonunda Atinalılar yenildiler, Yunan devletlerinin liderliği Spartalılar’a geçti.

Spartalılar diğer şehir devletleri üzerinde şiddetli baskı yapmaya başladıkları için, onların liderliği hoşnutsuzlukla karşılanıyordu. Bunun sonucu olarak M. Ö. IV. yüzyılda şehir devletleri isyan etti. Öte yandan Atina hiç münakaşa kabul etmez şekilde bütün dünyanın kültür liderliğini elinde bulunduruyor; Sokrates, Platon, Aristoteles gibi filozofları yetiştiriyordu.

Yunan - Pers Savaşları

Yunan – Pers Savaşları

Yunanlılar’ın Yıkılışı

M. Ö. 338 yılında Makedonyalılar Yunanistan’ın diğer kesimlerini işgale başladılar. Makedonyalıların en ünlü hükümdarı Büyük İskender, babasının yaptıklarını tamamladı. Onunla da kalmayarak ülkeyi doğuya doğru genişletti ve Pers imparatorluğunu yıktı. Fakat Makedonya imparatorluğu da uzun ömürlü olmadı. M. O. 146 yılında Romalılar Yunanistan’ı işgal ederek Makedonya imparatorluğuna son verdiler.

Roma İmparatorluğu Doğu ve Batı diye ikiye bölününce Yunanistan Doğu Roma İmparatorluğu’nun bir parçası oldu. Kısa zamanda Bizans İmparatorluğu Yunanlılaştı. Fakat Yunanistan bu arada birçok göçlere ve istilalara uğradı. XIV. yüzyılda Sırplar bütün Epeiros, Tesalya, Etolya ve Halkidikya’yı ele geçirdiler. Atina ve çevresiyle Mora’nın kuzeyini Latinler aldı. Girit ve Eğriboz’a Venedikliler yerleşti. Bu arada Arnavutlar, Bulgarlar ve diğer İslav kabileleri Yunan topraklarına göç ettiler. Fakat hepsi Hristiyan olan bu milletler Rum Ortodoks Kilisesi’nin etkisi altında kalarak Rumlaştılar.

Osmanlılar İstanbul’u aldıktan sonra, Yunanistan’ın büyük kısmı 1460’ta onların eline geçti. Yunanistan tam 370 yıl Türkler’in idaresi altında kaldı.

Ancak 1829’da bağımsızlığını kazandıktan sonra, Osmanlı İmparatorluğu ile iki savaşa girişti. Bunlardan 1897’deki Osmanlı – Yunan Savaşı’nda yenildi. Sırp, Bulgar ve Karadağlılar ile katıldığı Balkan Savaşı’ndan ise kazançlı çıktı.

1919’da İzmir’i işgal etmesi Yunanistan için giderilmesi güç zararlar doğurdu. Yunanistan üç yıl süren Anadolu seferi sonunda Türkiye’ye karşı büyük bir yenilgiye uğradı.


Leave A Reply