Gaston Bachelard kimdir? Ünlü Fransız düşünür ve filozof olan Gaston Bachelard hayatı ve çalışmaları ve eserleri hakkında bilgiler.
Gaston Bachelard (d. 27 Haziran 1884, Bar-sur-Aube – ö. 16 Ekim 1962, Paris) Bilim felsefesi ve edebiyat eleştirisi alanlarını derinden etkilemiş Fransız düşünür.Bachelard lise öğrenimini Champagne’da tamamladıktan sonra 1903’te posta idaresinde çalışmaya başladı. Bir yandan da yükseköğrenimini sürdürdü; 1913’te matematik dalında lisans diplomasını alarak College de Bar-sur-Aube’da fizik ve kimya öğretmenliğine başladı. I. Dünya Savaşı sırasında dört yıl orduda kaldıktan sonra 1919’da Bar-sur-Aube’a döndü. Orada öğretmenliği sürdürürken felsefe öğrenimine başladı; bu daldaki doktora çalışmasını 1927’de tamamladı.
1930’da Dijon Üniversitesi’nde felsefe, 1940’ta Sorbonne’da bilim tarihi ve felsefesi profesörü, 1954’te de emeritus profesör oldu. 1955’te Manevi ve Siyasal Bilimler Akademisi üyeliğine seçildi, 1961’de Büyük Ulusal Edebiyat Ödülü’nü aldı.Bachelard’ın bilim felsefesine yaklaşımı diyalektik bir usçuluğa dayanıyordu. Le Nouvel esprit scientifique (1934; Yeni Bilimsel Anlayış), La Formation de l’esprit scientifique (1938; Bilimsel Anlayışın Oluşumu), La Philosophie du non (1940; Hayır’ın Felsefesi) ve Le Rationalisme applique (1949; Uygulamalı Usçuluk) gibi yapıtlarında bilimsel ilerlemeyi yeni bilgilerin öncekilere eklendiği kesintisiz bir birikim süreci olarak gören anlayışa karşı çıktı. Bachelard’a göre usun yaratıcı bir işlevi vardı; bilim adamının uslamlaması ile nesnel olguların karşılıklı etkileşimi, ham görgül doğanın üzerinde ikinci bir doğanın oluşmasını sağlıyordu. Olguların ussal düzenlenişi her zaman bir yadsıma edimine açıktı; bilimsel ilerleme, bu ussal düzenlenişin yeni olguları içine alabilecek biçimde bütünsel ve yapısal dönüşümlere uğramasıyla gerçekleşiyordu.Bilimle şiirin ortak bir kaynağı olduğunu düşünen Bachelard bir yandan da düşlem ve imgelem üzerinde psikanalitik ve fenomenolojik incelemelere yöneldi, imgelerin kökenini Freud gibi bireysel geçmişte değil, daha çok Jung’unkine benzeyen bir yaklaşımla, özne ile nesne arasında tarih boyunca madde dolayımıyla gerçekleşen bir etkileşimde aradı.
Ona göre bu etkileşim düşlerde ve düşlerinde kendini gösteren arketiplerin kaynağıydı. Dil de imgelemin “insanlaştıncı bir yeti” olmasını sağlayan zamansal bir süreçti; söz yoluyla dünyaya açılmak, aynı zamanda dünyayı yaratmak demekti. La Psychanalyse dufeu (1938; Ateşin Psikanalizi), L’Eau et les reves (1942; Su ve Düşler), L’Air et les songes (1942; Hava ve Düşler), La Terre et les reveries de la volotıte (1945; Toprak ve İstencin Hayalleri), La Terre et les reveries du repos (1945; Toprak ve Dinginliğin Hayalleri) adlı yapıtlarında ilkçağ filozoflarının maddenin temel ilkeleri (arkhe) saydığı öğelerin psikanalitik çözümlemesine girişti.Bachelard’ın felsefedeki tutumu Louis Althusser ve Michel Foucault, dil ve imgelemle ilgili çözümlemeleri ise Roland Barthes gibi 20. yüzyılın başka önemli düşünürlerini de derinden etkilemiştir. Öteki yapıtları arasında La Dialectique de la duree (1933; Sürenin Diyalektiği), La Poetique de l’espace (1957; Uzayın Şiirselliği) ve La Poetiaue de la reverie (1960; Düşlemin Şiirselliği) sayılabilir. Bachelard’ın bazı yapıtlarından seçmeler Türkçede Seçmeler (1988) adıyla yayımlanmıştır.
