Gelgit olayı nedir? Gelgit olayının nasıl oluştuğu büyük ve küçük gelgitler ile ilgili olarak genel bilgilerin kısaca paylaşıldığı yazımız.
GELGİT OLAYI
Özellikle okyanus kıyılarındaki sıg koy ve boğazlarda görülen, kabarma sırasında denizden karaya, çekilme sırasında da ters yönde oluşan akıntıya gelgit denir.
Gelgit olayına Ay ve Güneş’in çekim güçleri neden olur. Bilindiği gibi cisimler, birbirlerini belli bir güçle çekerler, işte, Ay ve Güneş’in çekim güçleri Dünya’mn su tabakasını daha çok etkiler ve buna bagiı olarak yeryüzündeki sular periyodik olarak kabarır ve çekilirler. Ay’ın, dünya üzerindeki çekim gücü Güneş’inkinden fazladır. Çünkü Ay, Dünya’ya daha yakındır.
Dünya üzerinde bir günde iki kez kabarma iki kez çekilme olur. Gelgit olayı her zaman aynı düzeyde olmaz. Ayda iki kez büyük ve küçük gelgit olayları meydana gelir. Yıl içinde ise en büyük gelgit olayı 2-3 ocak tarihinde olur. Çünkü bu tarihte Dünya, Güneş’e her zamankinden daha yakın olduğu için Güneş’in çekim gücü her zamankinden daha fazladır. Dünya’mn, Güneş’e nisbeten daha uzak olduğu diğer tarihlerde gelgit daha azdır.
Ay ve Güneş aynı boylamın karşına geldiklerinde kabarma ve çekilme daha büyük olur ve büyük gelgit oluşur. Çünkü bu durumda her ikisinin Dünya’ya etki eden çekim güçleri birbirine eklenir. Ay ve Güneş’in çekim doğrultuları birbirine dik gelince birbirlerinin etkilerini azalttıklarından kabarma ve çekilme her zamankinden daha az olur, bu durumda da küçük gelgit oluşur.
Gelgit olayı Dünya’mn her yerinde de aynı oranda olmaz. Kabarmanın yüksekliği, okyanus ortalarında 60-80 cm kadardır. Oysa kıyılarda bu miktar 8-10 m’yi bulur. Sığ koylar, körfez ve haliçlerde gelgitin etkisi daha çoktur. Batı Avrupa kıyılarında 5-6 metre arasında değişen gelgit genliği, yurdumuzu çeviren denizlerde oldukça önemsiz miktardadır.
