Gemi yapımı nedir, nasıl olur? Gemi yapımında çalışan kimseler, kullanılan malzemeler, özellikleri ve gemi yapımı hakkında bilgi.
Kaynak : Pixabay.com
GEMİ YAPIMI
Yıllar geçtikçe gemilerin şekillerinde değişiklik yapıldığı gibi bunların yapım metotlarında da ilerlemeler olmuştur. Her bir modern geminin yapımında yeni malzemeler ve yapı tekniği kullanılmakta ve eskileri geliştirilmekte, sürekli araştırmaların sonucu olan gelişmeler uygulanmakta, bunlardan başka işçilikte kazanılan maharet ve tecrübeden faydalanılmaktadır.
Geminin mimarı, mühendisi ve yapıcısı —yolcu vapuru veya tanker, soğuk hava depolu meyve gemisi veya harp gemisi, şilep veya araba vapuru olarak— beklenen görevi başarıyla yapmak üzere bitmiş teknenin biçimi, büyüklüğü ve gücü üzerinde müstakbel sahibiyle bir anlaşmaya vardıktan sonra resimhanelerde gerekli binlerce teferruat resimleri üzerinde çalışmalara başlanır. Gemi ne kadar erken tamamlanır ve sahibine teslim edilirse o kadar erken parasını çıkarmaya başlayacağı için bir çalışma planı hazırlanır. Geminin yapımında kullanılacak malzeme için siparişler verilir; bir yer hazırlanır ve böylece gemi yapımı teriminin kapsamına giren işlere başlanmış olur.
Zamanımızda, geminin yapıldığı çelik levhaları birbirine birleştirmek için perçinlerin yerini hemen tamamen kaynak almıştır ve bu prefabrikasyon (çeşitli kısımların önceden imali) adı verilen yeni bir tekniğin uygulanmasına yol açmıştır, Eskiden her bir levhanın teker teker atölyeden kızağın bulunduğu yere taşınması ve perçinlerin bunları birbirine bağlaması için bu levhaların yerlerinde, belki de zeminden yüksekte, tutulması gerekmekteydi. Bugün ise geminin çeşitli kısımları montaj atölyesinde kaynakla imal edilmekte, ve ağırlıkları belki 40 tona varan, üniteler halinde kızağa götürülüp yerine yerleştirilerek yanındaki üniteye kaynak edilmektedir. Geminin birçok parçaları bu şekilde, üstü kapalı montaj atölyelerinde imal edildiğinden kötü havalar işlerin ilerlemesini daha az etkiler ve çalışma şartları çok daha iyi bir hale getirilmiş olur.
Kaynak işlerinin birçoğu, bilhassa kızaktaki geminin yapısı üzerinde, elle çalışan cihazlar kullanan kaynakçılar tarafından’ yapılır.
Fakat atölyedeki prefabrikasyonda otomatik kaynak makinelerinden faydalanılabilir ve modern montaj atölyelerinde devamlı olarak kullanılan birçok tam otomatik ve yarı otomatik kaynak makineleri bulunur.
Asıl imalâta başlamadan önce her bir çelik levhanın tam büyüklüğünde markalanıp kesilmesi gerekir. Daha ince olan ve doğru olarak kesilecek levhalar doğrudan doğruya kuvvetli makaslar vasıtasıyla keilir. Bununla beraber, bilhassa eğrisel ve muntazam olmayan şekilde profillerin kesilmesi için oksiasetilen hamlacı kullanılır. Bu kısımda da otomasyon hızla yerleşmektedir. Birçok kesici başı olan tam otomatik hamlaçlı kesme makineleri vardır. Bu başların konumları ve kesme hızları doğrudan doğruya 1/10 ölçekli resimlerden elektronik olarak profilleri izleyen cihazlar vasıtasıyla kontrol edilir.
Başka bir makine birbirinin aynı fakat simetriği olan, meselâ geminin iskele ve sancak taraflarına ait, ve uzunluğu 1 metre, genişliği 4 metreye varan ve 7.5 santimetre kalınlığında (her biri 26 ton ağırlığında) levhaları aynı anda kesebilir. Bu makine manyetik-şerit tarafından çalıştırılmaktadır. İş resmindeki bilgiler kodlanıp, kesme -hızı ve profilin şekli gibi bütün faktörleri hesaba katarak kesici kafaların yolunu hesaplayan bir elektronik hesap makinesine verilir. Bu makinenin ¡hesaplarının verdiği sonuçlar delikli kâğıt şerit halinde elde edilir; bu delikli şerit bu bilgileri manyetik şerit üzerine kaydeden başka bir elektronik düzene verilir. Bütün bu otomatik kesme makinelerinde «markalamaya» (yani kesilecek yerleri çelik levha1 üzerine çizmeye) lüzum yoktur. Bunun sonucu olarak zamandan önemli derecede kazanılır ve doğruluk da artar.
Bir çelik levhadaki veya bir kaynaktaki hata, kusurlu bir döküm, denizde, tehlikeli sonuçlar verebilen kazalara sebep olur. Bu sebeple geminin yapımı sırasında kullanılan malzemenin kusursuz ve yapı metotlarının hatasız elması şarttır. Önce kullanılacak malzemenin dayanıklılığının, yorulmaya ve darbelere karşı direncinin, belirtilmiş standartlara uygun olup olmadığını anlamak için bunların numuneleri üzerinde muayeneler yapılır. Sonra, inşaat esnasında, çelik saçların yüzeylerinde çatlak bulunup bulunmadığını meydana çıkarmak ve iç kusurları incelemek için en yeni bilimsel aletlerden faydalanılır.
Dökme ve dövme demir parçalar ve kaynak yerleri de aynı incelemeye tabi tutulur.
Kullanılan muayene cihazları arasında X ışınlı ve daha kuvvetli olan gamma ışınlı radyografi aletleri yer alır. İç kısımlardaki kusurların muayenesi için ultrason aleti (malzeme içerisinde yüksek frekanslı ses iletimiyle çalışan alet) ve yüzeydeki kusurlar için manyetik detektörler bulunmaktadır. Bütün gerekli iskeleler yerli yerinde olmak üzere tezgâh yeri hazırlandıktan sonra, gerekli büyüklük ve şekilde kesilmiş olan omurga saçlar kızağın üzerine yerleştirilir ve böylece geminin yapımına başlanmış olur. Önceden imal edilen (prefabrike) kısımlar tamamlandıkça ve yan saçlar teknenin biçimine göre kesilip şekillendirildikçe bunlar tezgâha taşınır, yerine yerleştirilir ve bitişiğindeki kısma kaynatılır.
Hamburg’da bir tersaneden görünüm
Böylece gemi yavaş yavaş büyür. Tezgâhta yapılabilen bütün işler —omurga, bordalar, geminin boyunca aralıklarla bordadan bordaya ve yukarıdan omurgaya kadar uzanan ve gemiyi su geçmez kompartımanlara ayıran bölmeler, sırayla güverteleri meydana getiren saçlar, iskeleden yukarı yükselen üst yapı— tamamlanır. Kızak hazırlanır. Denize indikten sonra gemiyi tutması için bordalarına halatlar ve zincirler bağlanır. Artık gemi denize indirilmeye hazırdır. Sonra gemiyi tutan son destekler alınır ve gemi yavaş yavaş suya doğru kaymaya başlar.
Bir yandan tekne kızakta yapılırken, öte yandan makine atölyeleri de geminin çeşitli makinelerini —gemiyi denizde hareket ettirecek olan buhar türbinlerini ve kazanları. Gerekli bütün diğer hizmetler, aydınlatma, ısıtma, havalandırma için, geminin idaresi için, radyo ve radar cihazları için, vinçleri çalıştırmak için ve daha bunlar gibi yüzlerce iş için lâzım olan gücü sağlayacak yardımcı makineleri— yapmakla meşgul olur. Gemi denize indirildikten sonra donatım için rıhtıma çekilir. Orada ağır makineler gemiye yüklenir. Bazen 250 tona kadar yük kaldırabilen vinçler vasıtasıyla makineler ve kazanlar geminin içine indirilir.
Sonra denizde yapılacak denemeleri hazırlamak üzere elektrik ve boru tesisatçıları, dülger ve doğramacılar, marangozlar ve boyacılara sıra gelir.
Bu işlerde de yeni malzemeler ve yeni yapı tekniği kullanılmaktadır, iç tesisatta plastikler gittikçe daha büyük rol oynamaya başlamıştır. Havalandırma boruları, lavabolar ve benzeri su tesisatı, dolaplar ve tahta kısımlar gemideki yerinde yapılacak yerde. Mümkün oldukça, madeni işler atölyesinde ve marangozhanede yapılıp hazırlanarak yerlerine takılır. Bunlar bittikten sonra geminin dibinin temizlenmesi ve boyanması için gemi havuza alınır; ve artık seyir tecrübelerine hazır hale gelmiş olur.
Bunlar üç dört yıl önce mimarın, gemi sahibinin orijinal fikirlerini kâğıt üzerine geçirmesiyle başlayan bütün işlerin son mertebesi olan deneylerdir. Bu deneyler açık denizde, geminin hızını denemek için uzunluğu belli bir rota üzerinde yapılır. Her iki yönde seyrederek ve idare-kabiliyetini denemek için de bir daire çizecek şekilde dönerek yapılır. Bunlar da başarıyla tamamlandıktan sonra gemiyi yapan firmanın bayrağı indirilir ve sahibinin bayrağı çekilir.
