Hacamat ne demektir? Hacamat nasıl yapılır, hacamat ne işe yarar, çeşitleri, yapılışı, yararları hakkında bilgi.
Hacamat; Bazı hastalıkların tedavisi için, deri üstünde bir yere kanı çekip toplamak, veya deriyi çizip biraz kan çıkarmak gerekir. Bu işe hekimlikte «hacamat yapmak» denir. Kan çıkarılıp çıkarılmadığına göre «kuru hacamat», «kanlı hacamat» diye iki türlü hacamat vardır. Her ikisi de «vantus» veya «hacamat şişesi» denilen şişelerle yapılır.
Hacamat şişeleri, çok defa, kalınca bir camdan yapılmış, ağızları dar, dipleri yuvarlak, ufak şişelerdir. Bazılarının dibinde havayı çekmek için bir lâstik armut, bazılarında da bir musluk vardır. Birtakımlarının dibi, sadece, yuvarlak ve kapalıdır. En çok kullanılanlar bu son şekilde olanlardır. Hacamat şişelerinin camdan yapılanlardan başka, kauçuktan yapılmış olanları da vardır. Bunlar bulunmazsa, kolay kırılmayacak olan ufak bardak ve fincanlar da bu işi görebilir.
Kuru Hacamat
Akciğerlere kan hücumu, bronşit, böbreğin, kalbin dış zarının iltihaplanması gibi hastalıklarda bu yerlerdeki deri üstüne yapılır. Kuru hacamat yapmanın usulü gayet basittir:
Şişeler temiz olarak hazırlanır. Ufak bir çubuğun ucuma biraz pamuk sarılır, pamuk alkolle ıslatılır. Hastanın, meselâ sırtına kuru” hacamat yapılacaksa, biraz öne doğru eğik, ya oturtularak, ya da yan yatırarak sırtı açılır. Ucunda alkollü pamuk bulunan çubuk bir elde, şişe de öteki elde tutulur. Alkollü pamuk bir kibritle, veya bir mumun aleviyle tutuşturulur. Çubuğun ucu boş hacamat şişesinin içine sokularak, şişeyi ısıtmadan, alev bunun içinde gezdirilir. Böylece, şişenin içindeki havanın bir kısmı dışarıya çıkarılmış olur.
İşte tam bu sırada, çabucak, şişenin ağzı hastanın derisi üzerine kapatılır. Havası boşalmış olan şişe, derinin o kısmını, âdeta emer gibi çekerek oraya yapışır. Hiç vakit geçirmeden öteki şişeler de, hep aynı usulle, birer birer, derinin istenilen yerlerine kapatılır. Her şişenin altında kalan deri parçasına kan hücum ederek orası önce kızarır, sonra morarır.
Kapatılan şişeler iki, üç dakika, deri üstünde bırakıldıktan sonra dibinden tutulup eğrilemesine çekilerek teker teker yerlerinden kaldırılır. Vantuz yapılan yerlerin üzerine bir az tentürdiyot sürmek, bir fanila parçası, havlu kapatmak iyidir. Bu usulle hacamat yapılan yerlerdeki kan, derinlerdeki organlardan, deri üzerine çekilerek, iç organları kan hücumundan, az çok, kurtarmış olur.
Kanlı Hacamat
Bu iş için gene hacamat şişeleri, ucunda alkole batırılmış pamuk bulunan bir çubuk, tentürdiyot, biraz temiz pamuk, bir de «hacamat zembereği» denilen bir alet ister.
«Hacamat zembereği» ufacık bir kutudur. İçinde, iki sıra, ufak keskin bıçaklar vardır. Bu bıçaklar bir yayla hareket eder, istenildiği zaman bir düğmeye basmakla kutunun alt yüzündeki delikler içinden dışarıya çıkıp gene içeriye kaçarlar, tutuldukları yere çarpıp, çalpucak geriye dönebilirler. Bu alet yoksa ufak bir tıraş bıçağı, keskin bir ustura da bu işi görebilir. Hacamat yapılmadan önce bütün bu aletler biraz su içinde kaynatılarak temizlenmelidir.
Kanlı hacamat, meselâ hastanın sırtına yapılacaksa, önce temiz bir pamukla, deriye biraz tentürdiyot sürülür, sonra kuru hacamatta olduğu gibi şişeler çekilerek, kızaran, moraran yerler hacamat zembereği, veya ustura ile, çabucak çizilir, buralardan kan akmaya başlar. Akan kan pamukla silinerek açılan çizgiler üzerine yeniden vantuz şişeleri kapatılır, şişelerin vurulan yeri emmesi sayesinde, kan, yavaş yavaş bunların içine dolar.
İstenildiği kadar kan alındıktan sonra şişeler, birer birer, yerlerinden kaldırılarak yaralar temizlenir, üzerleri mikropsuz temiz gaz bezleriyle kapatılır. Kanlı hacamat sırasında açılan yaralar iyi olduktan sonra deri üzerinde, beyazımtırak çizgiler halinde, yerleri kalır.
Kanlı hacamat, akciğerlere kan hücumu, zatürree, soluk borularının ağır iltihapları, ağrılar, kalbin dış zarının iltihaplanması, böbrek iltihabı… gibi vakalarda, tedavi vasıtası olarak kullanıldığı gibi, bilhassa bu hastalıklar şişman ve kanlı insanlarda olduğu zaman yapılırsa, büyük faydası vardır. Zayıf ve kansız insanlara kanlı hacamat yapmak doğru değildir.
Bugünün ilerlemiş hekimliğinde çok tesirli yeni ilâçlar, modern kan alma usulleri olduğundan, artık hacamatın büyük bir değeri kalmamıştır.
