Hakkari ilinin tarihi, tarihçesi. Hakkari ilinde bulunan tarihi mekanlar, yerler ile ilgili bilgi.
Hakkari Tarihçesi; Gevaruk Vadisi, Tirişin Yaylası, Şiye Hendevade Tepesi’nde ve Peştazere yöresinde saptanan kaya resimlerinde yörede Neolotik Çağ’da (İÖ 8000-3000) avcılık ve tarıma dayalı bir yaşamın sürdüğü ortaya çıkarıldı. İÖ 13. yüzyıla ait Asur çivi yazılı belgelerinde adı, dağlık bölge anlamına gelen “Uriatri” olarak geçer. İÖ 9.-6. yüzyıllar arasında Urartu Krallığı’nın etki alanında kalan bölge, İÖ 560’larda Medlerin, İÖ 550’de de Perslerin etki alanına girdi. Pers etkisi, İÖ 332-231′ de Büyük İskender’in Asya Seferi ile ortadan kalktı. İskender’in ölümünden sonra yöre Seleukosların egemenliğine girdi. İÖ 2. yüzyılda bölgedeki Roma-Parth çekişmesi, İS 3. yüzyılda Sasanilerin yöreye egemen olmasına kadar sürdü. Bu tarihten sonra bu çekişme, Roma-Sasani çekişmesine dönüştü. İslâmlığın Ortadoğu’da yayılmaya başladığı Halife Ömer (634-644) döneminde ve onu izleyen Emevi ve Abbasi dönemlerinde yöre bu devletlerin etki alanına girmekle birlikte, coğrafi yapısı gereği bağımsızlığını korudu.
Selçukluların Anadolu’ya girdikleri ilk yerlerden biri olan yöre, 1054’te bir süre Tuğrul Bey’in eline geçti. 1142’de Musul Atabeyi İmadettin Zengi, kısa bir süre yöreye egemen oldu. 1260’ta İlhanlı Hükümdarı Hülagü Han, bölgeyi ele geçirdiyse de aşiretlerin direncini kıramadı. 1349’da Karakoyunlular İlhanlı egemenliğine son verdiler. 1360’ta birleşen aşiret beyleri, Hakkâri Beyliği’ni kurdular. 1386’da yöreye gelen Timur, beyleri kendine bağladı. Timur’un İran’a çekilmesinden sonra bölge yeniden Karakoyunluların etki alanma girdi. Hakkâri Beyliği bu etkiden ancak 1450’de kurtulduysa da, 1468-1502 arasında Akkoyunlu egemenliğine, 1534’te de Osmanlı egemenliğine girdi. Hakkâri 1876’da vilayet oldu; 1888’de Van’a bağlandı. 1915′ te Rus işgaline uğradı. Cumhuriyetin kurulmasından sonra il yapıldı. 1933’te Van’a bağlandıysa da, 1936’da yeniden il oldu.
Tarihsel Eserler: Hakkâri ve yöresinde ilk yerleşmenin Orta Paleolitik döneme indiği yapılan araştırmalardan saptanmıştır. Cilo, Sat Dağı Gevaruk Vadisi’nde rastlanan kaya resimleri Neolitik Çağ’dan kalmadır. Hakkâri’de günümüze kadar ulaşabilen anıt yok gibidir. Çevre köylerde Nasturi kiliselerinin kalıntıları vardır.
