Çelik üretimi için yapmış olduğu buluş ile tanınan ünlü İngiliz mühendis Henry Bessemer hayatı ve yaptıkları hakkında bilgiler.
Ünlü bir İngiliz mühendisidir. İcatları arasında en önemlisi «Bessemer Ameliyesi» denilen çelik yapma usulüdür. Çeliğin ucuz imalini sağlıyan bu ameliyenin endüstri alanında büyük faydası olmuş, 1860’tan itibaren, bu sayede, maden sanayiinde yeni bir devre açılmıştır.
Sir Henry Bessemer bu ameliyeyi, silâh yapımında bir ilerleme sağlamak gayesiyle uğraşırken bulmuştur. Bu usulü önce Londra’da küçük bir dökümhanede .tatbik etmiş, sonra Sheffield’de kurduğu büyük fabrikalarda geliştirmiştir.
Bessemer Ameliyesi — Henry Bessemer tarafından 1856’da icat edilen bir çelik yapma usulüdür. Ondan önce tüfek, top gibi savaş malzemeleri dökme demirden yapıldığından kolayca kırılıyordu. Bessemer, ham demir içinde bulunan karbon yüzdesinin bir miktar azaltılması ile daha dayanıklı, dövülebilir demirin elde edilebileceğini düşünerek kuvvetli bir hava akımı etkisiyle ham demiri ergitti. Havanın oksijeniyle ham demirdeki karbonun büyük bir kısmı karbondioksit şeklinde ayrılarak geriye dökme demirden daha dayanıklı olan çelik kalıyordu.
Bugün, Bessemer Konverteri ile çelik elde edilmesinde armut şeklinde ve iki eksen etrafında dönebilen Bessemer «konvertör» leri kullanılır. Konvertörün içi ince kuvars ve kil karışımından bir astarla sıvalıdır. Ameliye için önce konvertör yatay duruma getirilerek içi yüksek fırından gelen ergimiş ham demirle doldurulur. Sonra düşey duruma getirilerek dibindeki deliklerden hava verilir. Ergimiş ham demirde bulunan yabancı cisimler oksijenle birleşirken dışarr çıkan ısı o kadaf kuvvetlidir ki, yabancı maddelerden kurtulmuş olan ham demirin ergimiş durumda kalmasını sağlar.
Ameliye yirmi dakika kadar sürer; önce silisyum, sonra büyük bir gürültüyle karbon yanmaya başlar, konvertörün ağzından alevle birlikte kızgın demir parçaları etrafa saçılır. Ham demirdeki karbonun hepsi karışımdan ayrıldığı gibi, biı* kısım demir de havanın oksijeniyle oksit haline gelir. Bunun için, ameliyenin sonuna gelmeden hava akımı kesilir; karışıma ağırlığının % 7 si kadar karbonca zengin ferro-mangan alaşımı gibi bazı tamamlayıcı maddeler eklenir. Bunlar çeliğe çok parlak bir renk verir. Buna çeliğin «aynalanması» denir.
