İcra nedir, ne demektir? İcra nasıl olur, çeşitleri nelerdir? İcra hakkında bilgi.
İcra
İcra; bir kimsenin, yerine getirmediği borcunu adli merciler aracılığıyla yerine getirmeye zorlanması. Sözleşmelere uyulması ve bunların gereklerinin yerine getirilmesi kuralı, borçlunun borcunu herhangi bir zorlayıcı işleme gerek olmaksızın, kendi isteğiyle yerine getirmesini zorunlu kılar. Bununla birlikte borçlunun borcunu yerine getirmemesi her yerde ve her zaman karşılaşılan bir olgudur. Bu gibi borçlular karşısında alacaklı haklarının devlet gücüyle korunması hem sözü edilen kuralın bir gereğidir, hem de kendiliğinden hak alma gibi hukuk dışı bir durumu önleme bakımından zorunludur.
İcra daireleri bu gibi durumlarda borçlunun mallarına el koyar ve bunları satarak satış bedelinden alacaklıya alacağını öder. Cebri icra, zor kullanma yetkisini içermekle birlikte borçlunun yalnızca mal varlığı açısından söz konusudur. Eski hukuk sistemlerinde karşılaşılan “borç için hapis” çağdaş hukuk sistemlerinde terk edilmiştir. Türk hukukunda da nafaka vermeye mahkûm olan, ama ilamdaki ödeme koşullarına uymayan borçlunun hapisle baskı altına alınması gibi durumlar dışında, borç için hapis kabul edilmemiştir. Bununla birlikte icra takibi çerçevesinde mal beyanından kaçınan borçlu hapis cezasıyla cezalandırılır.
Cebri icra, birel (cüzi) icra ve toplu (külli) icra biçiminde ikiye ayrılır. Birel icra borçlunun karşısında bir ya da birkaç alacaklının bulunduğu durumlarda söz konusudur. Toplu icra durumunda ise borçlunun karşısında bütün alacaklıları vardır. Bu nedenle birel icra durumunda borçlunun mal varlığından, borçlarını karşılamaya yetecek bir ya da birkaçı haczedilerek satılır ve bundan elde edilecek parayla alacaklıların alacakları ödenir. Buna karşılık toplu icra durumunda borçlunun haczi mümkün bütün malları cebri icraya konu olur. Toplu icra iflas adını alır.
Cebri icra, bir başka bakımdan da ilamlı icra ve ilamsız icra olmak üzere ikiye ayrılır. İlamlı icrada, alacaklının elinde borçlusuna karşı almış olduğu bir mahkeme ilamı vardır. Alacaklı bu ilamı icra dairesine vererek icra takibi yapılmasını ister. İlam konusu borç bir miktar para ise, icra dairesi, yaptığı ödeme emri bildiriminden başlayarak yedi gün içinde borcunu ödemeyen borçlunun mallarını haczeder, satar ve elde edilen parayla alacaklının alacağını öder. Konusu paradan başka bir şey olan alacakların icra yoluyla takip edilmesi için önceden bir mahkeme ilamının bulunması zorunludur.
İlamsız icra ise yalnız para ve teminat alacakları için kabul edilmiştir. Bu durumda alacaklının icra takibi yaptırabilmesi için mahkeme ilamına ya da alacağa ilişkin bir belgeye (senede) dayanması zorunlu değildir. Ama borçlunun ödeme emrine itiraz etmesi durumunda alacağını kanıtlayabilmek için mahkemeye başvurması gerekir. Kamu alacakları için icra usulü ayrı hükümlere tabi tutulmuştur.
