İğneli vatoz nedir, nasıl bir hayvandır? İğneli vatozun özellikleri, türleri, yaşam alanları, beslenmeleri hakkında bilgi.
Kaynak: pixabay.com
İğneli Vatoz
İğneli Vatoz; Rajiformes takımının Dasyatidae familyasından, kuyruklarında bir ya da birkaç zehirli diken bulunan kıkırdaklıbalıkların ortak adıdır. Vücutları diske, uca doğru incelen esnek kuyrukları kamçıya benzer. Kuyruk dikeni ya da dikenleri testere dişi gibi tırtıklıdır. Sıcak ve ılık denizlerin yanı sıra bazı Güney Amerika ırmaklarında yaşayan bu balıklar dipte avlanır. Başlıca besinlerini solucanlar, yumuşakçalar ve öbür omurgasız hayvanlar oluşturur. Bazen istiridye tarlalarına dadanarak büyük zarara yol açarlar. Savunma ve saldın işlevi gören dikenleri ahşap teknelere saplanacak ölçüde güçlüdür. Son derece ağrı veren zehri karında açılan yaralarda öldürücü olabilir.
Özellikleri
İğneli vatozların boyutları türden türe çok değişir. Atlas Okyanusunun kuzeyinde yaşayan Dasyatis sabina türü yaklaşık 25 cm genişliğinde, Avustralya kıyılarında yaşayan D. brevicaudata türünün bilinen en iri örnekleri yaklaşık 2 m genişliğinde ve 4 m uzunluğundadır. Bazı sınıflandırmalarda Urolophidae familyasına yerleştirilen türler en çok 75 cm uzunluğa erişir. Görece kısa kuyrukları ve iyi gelişmiş kuyruk yüzgeçleriyle ayırt edilen bu balıklar Atlas Okyanusunun batısı ile Büyük Okyanusta yaşar.
Kaynak: pixabay.com
Akdeniz’de yaşayan familya üyelerinin kuyruk yüzgeci yoktur. Bunlardan rina adıyla da tanınan D. pastinaca türü Akdeniz, Ege, Marmara ve Karadeniz’de sığ kıyı sularından 60-70 m, bazen de 200 m derinliğe kadar görülür. Uzunluğu en çok 2 m, kuyruğu görece kısa ve disk boyunun 1-1,5 katıdır. Karadeniz’de bulunmayan D. centroura 4 m’ye kadar uzayabilen iri bir türdür. Akdeniz ve Ege’de görülen D. violacea mora çalan sırt rengiyle tanınır. Yaklaşık 1 m uzunluğunda olan bu türün kuyruğu disk boyunun 2 katını aşar. Akdeniz’in doğusunda oldukça seyrek rastlanan tıpanabalığı (Taeniura grabata) en çok 2 metre uzunluğuna ulaşır. Vücut diski oval ya da çember biçimindedir. Bazen Gymnuridae adıyla ayrı bir familya içine alınan Gymnura cinsinin Akdeniz, Ege ve Marmara’ya dağılmış tek bir türü vardır. Kazıkkuyruk (G. altavella) olarak bilinen bu türün kuyruğu kısa, disk genişliği vücut uzunluğundan daha fazladır. Disk genişliği Atlas Okyanusu’nda 2 metre dolayında olmasına karşın Akdeniz’de en çok 1,5 metreye ulaşabilir.
İğneli Vatozlar Hakkında Gerçekler
- En büyük vatozlar 6,5 fit uzunluğa ve 790 pound ağırlığa ulaşabilir.
- Vatozlar, köpekbalığının yakın akrabalarıdır. Köpekbalıkları gibi kemikli iskeletleri yoktur. İskeletleri, burnumuzu ve kulaklarımızı oluşturan aynı malzeme olan kıkırdaktan yapılmıştır.
- Düzleştirilmiş gövdeleri, genellikle omurga ve zehir içeren uzun kuyruklarla biter. Omurga bazı türlerde tırtıklı olabilir.
- Yırtıcı hayvanlardan korunmak için omurga ve zehir kullanırlar. Vatozlar, insanlar dahil birçok farklı hayvanı öldürebilir.
- Antik Yunan diş hekimleri vatoz zehirini anestezik olarak kullandılar.
Kaynak: pixabay.com
- Vatozların bulunduğu bölgelerde yaşayan insanlar, dikenlerini bir silah (hançer) yapmak için kullanırlar. Zehir, ölü bir vatozdan çıkarılsa bile ölümcül kalır.
- Gözleri başın üstünde bulunur, ancak av bulmak için gözlerini kullanmazlar. Vatozlar, yayılan elektrik yüklerini algılamalarına yardımcı olan elektro sensörlere sahiptir.
- Ağızlar, vücutlarının alt kısmında yer alır. İstiridye, karides ve midye yakaladıklarında, çarpacaklar ve güçlü çenelerini kullanarak yerler.
- Ağız dışında, vücutlarının alt tarafında solungaç kaydırakları ve burun delikleri bulunur.
- Yüzgeçleri yukarı ve aşağı hareket ettirerek yüzerler. Bu hareketler, kuşlarda kanat hareketlerine benzer ve bazen vatozların suda “uçtuğu” söylenir.
- Genellikle yalnızdırlar, ancak bazen gruplar halinde yüzerler.
- Çoğu zaman okyanus tabanında saklanacaklar. Vücudunun şekli ve rengi, kumun altına kaymalarına ve düşmanlar için görünmez olmalarına izin verir.
- Vatozlar her yıl 2-6 genç vatoz doğurur.
- Bebek vatozlar tamamen gelişmiş olarak doğarlar; yetişkin hayvanların minyatür versiyonlarına benziyorlar. Bebekler doğdukları andan itibaren kendilerine bakarlar.
- Vahşi doğada 15-25 yıl yaşarlar.
