İlleizm nedir? İlleizm felsefesi ve İlleizmin edebiyattaki kullanımları nelerdir? Illeizmin potansiyel faydaları nelerdir?
Kaynak: pixabay.com
İlleizm
İlleizm, kişinin kendisinden üçüncü şahıs olarak bahsetme pratiğidir. Bu, “ben” veya “bana” gibi kelimeler kullanmak yerine, illieizm uygulayan bir kişinin kendisinden bahsederken kendi adını veya diğer üçüncü şahıs zamirlerini kullanacağı anlamına gelir.
İlleizm genellikle sporcular ya da ünlüler gibi belirli gruplarla ilişkilendirilir ve bu gruplar illeizmi kamusal bir kişilik yaratmak ya da kişisel yaşamlarından uzaklaşmak için kullanabilirler. Bununla birlikte, alçakgönüllülüğü ifade etmenin veya resmiyet duygusunu aktarmanın bir yolu olarak günlük konuşmalarda bireyler tarafından da kullanılabilir.
İlleizm dilbilgisi açısından yanlış olarak değerlendirilmese de, genellikle standart olmayan bir konuşma veya yazma biçimi olarak kabul edilir. Bazı insanlar bunu kafa karıştırıcı veya itici bulabilirken, diğerleri bunu zararsız bir tuhaflık veya duygulanım olarak görebilir.
Faydaları
Bağlama ve bireyin hedeflerine bağlı olarak illeizm kullanmanın bazı potansiyel faydaları vardır. İşte birkaç örnek:
- Farklı bir kimlik yaratmak: Bazı insanlar için illieizm kullanmak benzersiz ve akılda kalıcı bir kişilik yaratmaya yardımcı olabilir. Bu, kalabalığın arasından sıyrılmak ve hayranları veya seçmenleri tarafından daha kolay tanınmak isteyen sporcular, şovmenler veya politikacılar gibi kamuya mal olmuş kişiler için yararlı olabilir.
- Yakınlık kurma: Bazı kültürlerde veya sosyal bağlamlarda, üçüncü şahıs konuşması kullanmak bir saygı veya nezaket işareti olarak görülebilir. Kişi kendinden üçüncü şahıs olarak bahsederek, başkalarıyla etkileşimlerinde daha resmi veya saygılı bir ton oluşturabilir.
- Nesnelliği artırmak: Bazı durumlarda, üçüncü şahıs konuşması kullanmak, bireyin bir durumdan duygusal olarak uzaklaşmasına ve durumu daha objektif görmesine yardımcı olabilir. Örneğin, bir terapist danışanlarıyla arasındaki profesyonel mesafeyi korumak için kendi deneyimlerinden bahsederken illieism kullanabilir.
Genel olarak, illieizmin her durumda gerekli veya uygun olmadığını ve herkesin iletişim tarzı için uygun olmayabileceğini unutmamak önemlidir. Dil kullanımının her alanında olduğu gibi, illieizm veya diğer öz referans biçimlerinin kullanılıp kullanılmayacağına karar verirken bağlamı, hedef kitleyi ve amaçları göz önünde bulundurmak önemlidir.
Edebiyatta Kullanım Alanları
İlleizm, tarih boyunca çeşitli edebiyat eserlerinde kullanılmış bir edebi tekniktir. İşte illieizmin edebiyatta nasıl kullanıldığına dair bazı örnekler:
- Benzersiz bir ses yaratmak: Bazı yazarlar, hikayeleri veya karakterleri için farklı bir anlatı sesi yaratmak amacıyla illieizmi kullanırlar. Örneğin, William Faulkner’ın “As I Lay Dying” adlı romanı, her biri kendi farklı illieism versiyonunu kullanan birkaç farklı karakter tarafından anlatılır.
- Bir kopukluk hissi yaratmak: Bazı edebiyat eserlerinde, illeizm kullanımı anlatıcı veya karakter ile hikayedeki olaylar arasında duygusal bir mesafe hissi yaratabilir. Bu, bir ironi veya kopukluk hissi iletmek için kullanılabilir. Örneğin, F. Scott Fitzgerald’ın “The Great Gatsby” adlı eserinde anlatıcı Nick Carraway, romandaki olaylarda bir katılımcıdan ziyade bir gözlemci olarak rolünü vurgulamak için zaman zaman kendisinden üçüncü şahıs olarak bahseder.
- Resmiyet duygusu yaratmak: Epik şiir veya tarihi kronikler gibi bazı edebiyat türlerinde, anlatıcı veya yazar ile konu arasında bir resmiyet ve mesafe duygusu yaratmak için illieizm kullanılabilir. Bu, Homeros’un “İlyada” ve “Odysseia” gibi eserlerinde görülebilir; bu eserlerde epik bir ihtişam duygusu yaratmak için birinci ve üçüncü şahıs anlatımı bir arada kullanılır.
Genel olarak, edebiyatta illieizm kullanımı, benzersiz sesler ve bakış açıları yaratmaktan resmiyet veya kopukluk duygusu aktarmaya kadar birçok amaca hizmet edebilir. Her edebi teknik gibi, bağlama ve yazarın becerisine bağlı olarak etkili veya etkisiz bir şekilde kullanılabilir.
Örnek
İşte illieizmin edebiyatta nasıl kullanılabileceğine dair bir örnek:
William Faulkner’ın “As I Lay Dying” adlı romanında hikaye, her biri kendine özgü bir ses ve bakış açısına sahip 15 farklı karakter tarafından anlatılır. Bu karakterlerden biri olan Addie Bundren, ailenin annesi ve olay örgüsünün etrafında döndüğü merkezi figürdür. Ancak roman başladığında Addie ölmüştür ve bu nedenle anlatının Addie’ye ait bölümleri mezarın ötesinden anlatılmaktadır.
Bu bölümlerde Faulkner, Addie’nin sesinde bir kopukluk ve öte dünyalılık hissi yaratmak için illieizmi kullanır.
Örneğin, bir pasajda Addie hayatı ve kocasıyla olan ilişkisi üzerine düşünür:
“Yaşarken Kleopatra’ydım; ölüyken ölü. Ve yine de her ikisinde de yaşadım. Elbette ölü olduğumu biliyordum. Ama aynı zamanda kendi tarzımda yaşıyordum. İçimde ölmeyi tamamen reddeden bir şey vardı.”
Addie kendisinden üçüncü tekil şahıs olarak bahsederek, yaşayan bir karakterden ziyade hayalet bir varlık olarak statüsünü vurgulayarak, kendisi ve hikayedeki olaylar arasında bir mesafe hissi yaratıyor. Aynı zamanda, kullandığı illieizm, sesine unutulmaz, şiirsel bir nitelik katarak romana nüfuz eden kayıp ve özlem duygusunu vurguluyor.
