İoannes Philoponos Kimdir?

İoannes Philoponos kimdir? Yunanlı Hıristiyan ilahiyatçı, düşünür ve edebiyat bilgini olan İoannes Philoponos hayatı hakkında genel bilgiler.

İoannes Philoponos Kimdir?

İoannes Philoponos, ioannes grammatikos olarak da bilinir (ü. 6. yy), Yunanlı Hıristiyan düşünür, ilahiyatçı ve edebiyat bilgini. İlkçağ Helenistik düşüncesine Hıristiyanlığa dayalı bağımsız bir bireşim kazandırmıştır. Yapıtlarının Süryanice ve Arapça ile bazı Batı dillerine çevrilmesi bu kültürler üzerinde etkili olmuştur.

İskenderiyeli olan Philoponos burada Aristoteles‘in ünlü yorumcusu Ammonios Hermiai’nin yanında öğrenim gördü. Yeni-Platoncu idealizm ve Hıristiyan öğretisi çerçevesinde Aristoteles’e eleştirel bir yorum getirdi. Aristoteles’in ilk neden kavramı ile Hıristiyanlığın Tanrı kavramını özdeşleştirdi. Hıristiyanlığın yaratılış öğretisini savunmak amacıyla yazdığı incelemesinde 5. ‘yüzyılın Yeni-Platoncu düşünürlerinden Proklos’un görüşlerine karşı çıktı. Philoponos’un Aristoteles’in öğretisini Hıristiyanlaştırması, kiliseden gelen eleştirilere karşın İskenderiye Okulu’nun varlığını sürdürmesine bir olasılıkla katkıda bulundu. Philoponos Aristoteles’in önemli yapıtları üzerine yorumlar yazdı. Din felsefesiyle ilgili en önemli yapıtı Diaitetes e peri henoseos’ta (Aracı ya da Birlik Üzerine) Üçleme öğretisini işledi. Hz. İsa’nın yalnızca tanrısal tek bir doğası olduğunu, ama İsa’nın insani varlığının kişilik özelliği taşımasa da tanrısal doğayla yapısal birliği yüzünden tümüyle ortadan kalkmadığını savundu. Bu kuramının geleneğe uygun olduğunu öne sürerek Papa I. Leo’nun (440-461) ve Khalkedon (Kadıköy) Konsili’nin (451) öğretilerini eleştirdi; Monofizit eğilim taşıdığı öne sürülen yapıtları Konstantinopolis (İstanbul) Konsili tarafından yasaklandı.

Philoponos Aristotelesçilerin ve stoacıların bütün insanlarda tek bir evrensel zihnin etkin olduğu görüşüne karşı çıktı ve herkesin bireysel bir zihin taşıdığını savundu. Batı düşüncesine öteki özgün katkıları arasında hızın, kuvvetin bu kuvvete karşı koyan direnci aşan bölümüyle doğru orantılı olduğunu ileri sürerek Aristoteles’in harekete ilişkin kinetik kuramını geliştirmesinden söz edilir. Philoponos’un dilbilgisi üzerine iki incelemesi daha sonra gözden geçirilerek düzeltilmiş ve bir sözlük biçiminde ortaçağ boyunca kullanılmıştır.