İran Irak savaşı ile ilgili bilgiler. İran – Irak Savaşı neden çıktı? İran Irak savaşının sebepleri gelişmesi ve sonuçları ile ilgili kısa bilgiler.
Savaşın Nedenleri;
Soğuk Savaş boyunca Irak – İran ilişkileri iyi olmadı. 1969 Nisan ayında, Amerika Birleşik Devletleri’nin de desteğini alan İran Şahı, önemli bir su yolu olan ve 1937 yılı İran – Irak sınır antlaşması ile Irak’a bırakılan Şatt-ül Arap’ı geri almak istedi bu amaçla güç gösterisi olarak gemilerini bölgeye gönderdi. 1970 yılında kesilen diplomatik ilişkiler 1973 yılında tekrar kuruldu ve 1975’de bir antlaşma imzalandı. Buna göre iki ülke arasındaki sınır su yolunun en derin noktasından geçecekti. Ayrıca İran, Irak’taki Kürtleri merkezi hükümete karşı desteklemeyeceğini taahhüt ediyordu. Fakat 1971 yılındaki silahlı çatışmalar sırasında İran’ın ele geçirdiği Körfez adalarından çekilmemesi iki ülke arasındaki ilişkinin gelişmesine engel oldu.
Adalar sorunu yüzünden zaten gergin olan Irak -İran ilişkileri, İran’da Şiiliğin savunucusu olan Humeyni iktidarının başa gelmesi ile iyice bozulmaya başladı. Bağdat’taki Saddam Hüseyin hükümeti, İran’daki Şii hükümetin, Irak’taki Şii çoğunluğu Sünni iktidara karşı kışkırtmasından endişe ediyordu. Bu arada Irak, İran’daki Arap bölgesi Huzistan’a özerklik verilmesi fikrini savunmaya başlamıştı.
Irak bu savaş sırasında Almanya’dan aldığı kimyasal silahları iran askerlerine karşı kullanmıştır. (HALEPÇE OLAYI) Halepçe’de kürtlere karşı kimyasal silah kullanılmıştır.
Savaşın Gelişmesi;
1980 yılının ortalarında, ordudaki yüksek rütbeli subayların tasfiye edilmesi ve rehineler olayıyla ABD’nin düşmanlığını çekmesi dolayısıyla, İran’ın güçsüz durumda olduğu izlenimi uyanmıştı, İran’ın iki ülke arasında anlaşmazlık konusu olan bölgeden askerlerini çekmeyi reddetmesi üzerine 22 Eylül 1980’de Irak ordusu sınırı geçti. Irak, 16 Eylül’de Şatt-ül -Arap Antlaşması’nı feshettiğini açıklamıştı.
Savaşın ilk günleri, baskın avantajını koruyan Irak’ın üstünlüğü ile geçti. Fakat, zamanla İran’ın direnişinin artması ile savaş karşılıklı yıpratma sürecine girdi. İki ülke arasındaki savaş Ağustos 1988’de yapılan ateşkesle sona erdi.
Bu Savaş sırasında;
► Arap Devletleri
Suriye, Libya, Mısır, Ürdün, Suudi Arabistan ve Irak’ı desteklemiştir. Körfez ülkeleri İran devriminin başarılı olmasından çekiniyorlardı. Çünkü sınırları içerisinde Şii nüfus bulunmaktaydı.
► Türkiye
Savaş süresince her iki devlete de eşit mesafede yaklaşıp tarafsız kalmıştır.
► Sovyet Rusya
Bu savaş sırasında denge politikası izleyerek Irak karşıtı ve İran yanlısı bir siyaseti yeğlemiştir.
