İsveç Nerededir? Özellikleri, Konumu, İklimi, Ekonomisi Hakkında Bilgi

Ülkeler Rehberi İsveç – İsveç ile ilgili bilgi, başkenti, ekonomisi, bayrağı, komşuları, coğrafi konumu hakkında bilgi

Kaynak: pixabay.com

İSVEÇ

• Yüzölçümü: 449.964 km2.
• Başkenti: Stockholm.
• Dil: İsveççe, Fince, Laponca. Ülkenin resmi dili İsveççedir. İsveççe, Norveççe ve Danca (Danimarkalıların konuştukları dil) gibi, Hint-Avrupa dil ailesinin Germen dili kuzey öbeğindendir. İsveççe, Danca ve Norveççeye göre daha kolay anlaşılabilir bir dildir. İsveççenin yanı sıra, ikinci resmi dil Fincedir. Laponların yaşadığı, kuzey bölgesinde ise Laponca konuşulur.
• Din: Hristiyan, (Evangelist Protestan (% 89), Protestan, Katolik, Ortodoks), Müslüman, Musevi. Yaygın din Hristiyanlıktır. Nüfusun % 89’u, 11. yüzyılda kurulan İsveç Kilisesi’ne bağlıdır. 1.000 yılında, Hristiyanlığı kabul eden Kral Olof Skötkonung, Hristiyanlığın yayılmasında önemli rol oynamıştır. Merkezi Uppsala’da bulunan Lutherci Kilise’nin, 13 piskoposluk, 2.575 ruhani bölgesi vardır. Anglikan Kilisesi üyesi Protestanlar Ulusal Kilise’ye, Katolikler Stockholm’de Vatikan’ın temsilcisi olan piskoposa bağlıdırlar. Ayrıca 35 bin Ortodoks, 15 bin Yahudi vardır. Bağımsız kiliseler içinde en büyüğü Pentacostal Hareketi’dir. 1953’te kurulan, yaklaşık 25 bin üyesi bulunan İsveç Evangelist Misyonu’nun kilisesi ayrıdır
• Para birimi: 1 İsveç kronu =100 öre.
• Başlıca kentleri: Göteborg, Malmö, Uppsala, Linköping, Örebro, Vâsterâs, Nörrköping, Jönköping, Helsinborg, Boras.

Kuzey Avrupa’da devlettir. İskandinavya Yarımadası’nın doğusunda; batı ve kuzeyden Norveç, kuzeydoğudan Finlandiya, doğudan Botni Körfezi, güneyden Danimarka ve B altık Denizi ile kuzey-güney doğrultusunda 1600 km uzunluğunda, doğu-batı doğrultusunda yaklaşık 500 km uzunluğu ile çevrilidir. Ülkenin 14.000 km’lik son derece girintili çıkıntılı kıyı şeridi, Baltık Denizi’nin batı kesiminde Botni Körfezi’nden başlayarak, Kuzey Denizi’ne açılan Skargerrak’a kadar uzanır. Botni Körfezi, aynı zamanda İsveç’i Baltık kıyılarından ayırır. Güneybatı kıyısı boyunca uzanan Skagerrak, Kattegat, Kuzey Denizi’ne çıkış yolunu sağlar. Bu sınırlı dar bölge 0resund ile güneyden Danimarka ve İsveç’i ayırırken, aynı zamanda Kuzey Denizi ile İsveç’i bağlar.

Kaynak: pixabay.com

Yüzey Şekilleri:

Yüzey şekillerinin büyük değişiklikler göstermediği ülke, fiziksel coğrafya açısından üç büyük bölgeye ayrılır: Kuzey kutup dairesinin kuzeyine doğru uzanan, göl ve dağlarla kaplı, çok geniş Norrland (Kuzey Toprakları); ortada çok sayıda göllerin yoğunlaştığı, merkezini basık alanların oluşturduğu Svealand, güneyde en verimli tarım alanlarının yer aldığı, genellikle güneye ait yüksek alanlarla kaplı Götaland. Bu bölgelerin en büyüğü Kuzey Toprakları’dır. Güney uçta Skane Bölgesi’nde de tarıma elverişli ovalar vardır. Batı sınırı, dağ sıralarıyla kaplı olmasına karşın çok yüksek doruklara rastlanmaz. Ulke yüzölçümünün 2/3’ünü içeren Norrland, genelde dağlarla kaplıdır. Bölgenin batısında uzanan dağlar, Norveç ile sınır oluşturur. Buralarda yükselti, Norveç sınırındaki dağlık başlayarak Botni Körfezi ve Baltık Denizi’ne doğru alçalır. Yaklaşık 100 bin göl ve ırmağın büyük bölümü bu bölgededir. Genellikle güneydoğu doğrultusunda akan ırmaklar, İskandinavya Yanmadası’na özgü, belirli aralıklarla genişleyerek dar ve uzun göller oluşturup, döküldükleri yerde kıyıyı dantel gibi oyarlar. Bu ırmaklardan Muoni ve Torne, Finlandiya ile kuzey-kuzeydoğu sınırını oluşturur.

Lüle, Skellette, Ume, Angerman, İndis, Lyusna, Dal, Klar, Botni Körfezi ve Baltık Denizi’ne dökülen öteki önemli ırmaklardır. Bölgedeki dağlar, güneye doğru yükselirken ülkenin en yüksek noktası Kebnekaise (2.117 m), 68 kuzey enlemi yakınındadır. Svealand, Norrland’m güneyinde, killi topraklarla kaplı, basık alanların üzerinde göllerin en yoğun olduğu bölgedir. Ülkedeki göllerin en büyüğü olan Vânern (5.500 km2) bu bölgededir. Hjâlmaren ve Mâlaren gölleriyse tersine doğru yönünde uzanırlar. Yüzölçümünün % 40’ının tarıma elverişli olduğu bölgede, ülkenin iki büyük kenti yer alır: Başkent Stockholm (doğuda) ve bir liman kenti olan Göteborg (batıda). Güneyinde Götaland Bölgesi ise, yaşlı Smeland Dağları, verimli tarım alanı Skane Düzlüğü ve ormanlardan oluşur. Yüzölçümünün % 15’i tarıma elverişli olan bölgenin en büyük kenti Jönköping, Vâttern Gölü’nün güney ucundadır. Yarımadanın en uç noktasında bulunan Skane, Oresund Boğazı ile Danimarka’dan ayrılır. Ülkenin % 70’i tarıma elverişli, en verimli topraklan buradadır. Sınırlı su yolu hattı ile Kuzey ve B altık Denizi’ne bağlanır. B altık Adaları Öland ve Gotland’ın toprakları kumlu ve kireçli olup Baltık Denizi’nin ortasında yer alırlar.

İklimi ve Bitki Örtüsü:

Karasal iklim özellikleri ağır basar. Gulf Stream’ın etkisiyle sıcaklığın güney kıyılarının güneyinde, Orta Avrupa iklimi, kuzeyinde soğuk Doğu Avrupa iklimi görülür. Kuzeyde kışlar çok soğuk ve uzun, yazlar kısa ve sıcak geçer. Kuzey Kutbuna yakın olması nedeniyle kışları sürekli gece, yazları sürekli gündüz yaşanır. Yüksek basınç, batı rüzgârlarıyla birlikte kuzeyi etkiler. Kısa geçen yaz mevsiminde ise kuzeyde sıcaklık kutap yarımküresininin sıcaklığına yaklaşır (-30°C). Güneyde iklim daha ılımandır. Şubat ortalaması Stockholm’de -3°C, temmuz ortalaması 17°C, aynı değerler Malmö’de -1°C, 17°C’dir. Doğu kıyıları sürekli donar. Batı ve güneydeki limanlar dışında, koylar yaklaşık beş ay boyunca buz tutar. Golf Stream’in etkisiyle don olaylarının daha hafif geçtiği kıyılarla Botni Körfezi’nin bir bölümü yılın belirli aylarında donar.

Ülke, kuzeydeki dağlık bölgeyle güneyde çam ve ladin ağaçlarıyla kaplı Smaland dağlık bölgesi olmak üzere, yoğun bir orman örtüsüyle kaplıdır. Kuzeydeki dağlık bölgede, çam ve dağ ormanları; daha ılıman güneyde kışın yapraklarını döken meşe, pakağaç vb, Skane Düzlüğü’nde kayın ormanları görülür. İskandinavya Dağları’nda alpin bitkilerinin yanı sıra, Norveç sınırındaki ormanlarda geniş kozalaklı çam ormanları geniş yer tutar. İsveç’in bozulmamış doğa koşullan da ormanlarda yaşayan pek çok hayvanın korunup soylarını sürdürmesine olanak sağlar. 20 ulusal parkta 1.000’in üzerinde doğal koruma alanı vardır. Kurt, ayı, vaşak, ceylan, karaca, mus, çıkarılan yasalarla koruma altına alınmışlardır. Göl ve ırmaklarda yaşayan kunduzların yanı sıra, Kuzey Avrupa’nın pek çok özgün kuş türüne rastlanır. Irmaklarda som, alabalık, ringa, uskumru, morina avlanan başlıca balıklardır. Güney kesimindeki göllerde kerevit yetiştirilir.

Kaynak: pixabay.com

Toplum Yapısı:

İsveç toplumu, yakın zamanlara kadar türdeş (homojen) bir yapıdaydı. Kuzeyde yaşayan Laponlar (15 bin) ve Finliler dışında nüfusun büyük çoğunluğunu sarışın, uzun boylu, mavi gözlü İskandinavyalılar oluşturuyordu. 19. yüzyıl ortalarından başlayarak öteki ülkelerden de gelmeye başlayan göçmenlerin sayısı, günümüzde 400 bini aşmıştır. Göçmenlerin % 32.5’ini Finliler, geri kalanını Yugoslavian İtalyanlar, İngilizler, Yunanlılar, Almanlar, Norveçliler, Danimarkalılar, Türkler, Polonyalılar, Şilililer, İranlılar, Iraklılar oluşturur. Ayrıca, az sayıda İskoç ve Yahudi göçmen vardır.

Ekonomi:

Tarım: Tarım, güneyde Skane ovalarında yoğunlaşmıştır. Tarıma elverişli alanlar, yüzölçümün yalnızca % 7.2’sini oluşturur. Tarım işletmelerinin çoğunluğu küçük ölçekli olmakla birlikte, çağdaş teknoloji kullanılır. Tarım alanlarının, 60 kuzey enlemine yakın oluşu nedeniyle, gelişme süresi kısa olan tahıl türleriyle kök bitkileri üretimi ön plandadır, buğday, arpa, yulaf, şekerpancarı, patates, yağlı tohumlar, hayvan yemi, başlıca ürünlerdir.

Hayvancılık: Sığır, koyun, domuz, kümes hayvanları, süt, tereyağ, peynir, temel hayvan varlığı ve hayvansal ürünlerdir. Aynca, postu için yetiştirilen tilki ve mink çiftlikleri vardır. Yıllık balık üretimi (büyük çoğunluğu ringa, morina) 200 bin tondur.

Endüstri: İsveç, zengin doğal kaynaklarının da sağladığı avantajla; demir-çelik, metalurji, alüminyum, rafine bakır ve
kurşun, kağıt, her çeşit makine, otomotiv, gemi ve uçak yapımı, elektrik, elektronik endüstrileri uluslararası pazarlarda rekabet edecek düzeydedir. Çimento, yapı gereçleri, dokuma, kereste, kimya, ilaç, kürk, besin, öteki önemli endüstri dallarıdır. Stockholm, Malmö, Göteborg, Norköping, Linköping, Vasteras, Uppsala, başlıca endüstri merkezleridir.

Doğal Kaynaklar: Zengin maden filizleriyle, hem güneyde, hem de kuzeydeki yaylaların alçak yerlerinden çıkarılır. Bakırfilizi, kurşun, çinkonun yanı sıra, zengin uranyum, petrol yatakları, henüz işletilmemektedir. Bir başka önemli doğal kaynak, ülke yüzölçümünün % 50’sini kaplayan ormanlardır .