İyonya Nerededir? İyonya Medeniyetinin Kültürü, Tarihi ve Şehirleri

0
Advertisement

İyonya ve İyonyalıların kurmuş oldukları medeniyet ile ilgili bilgiler. İyonya şehirleri, yaşam tarzları ve medeniyetleri hakkında kısa bilgiler.

iyonyalilar

İyonya Uygarlığı

Eski çağlarda, Anadolu’nun batı kıyılarına İyonya denirdi, İyonya doğuda Lidya’yla komşuydu. Yunanistan’dan gelen İyon kavimleri burada yerleşmişler, yüksek bir medeniyet kurmuşlardı. Yalnız kıyı şehirleriyle Ege Denizi’ndeki adaların bir kısmı, İyonlar’a aitti.

Yunan medeniyeti de daha sonra bu 12 şehirde kurulan yüksek medeniyetin etkisi altında kalmış, İyonya’da yetişen filozoflar, mimarlar, Yunan felsefesi ve mimarisinde çok önemli gelişmelerin kaydedilmesini sağlamışlardı. İyon medeniyeti, başlı başına da eski çağ tarihinin en büyük medeniyetlerinden birisi sayılır.

Tarihçiler, İyon kavimlerinin nereden geldikleri konusunda bir, türlü anlaşamamışlardır. Bir kısım tarihçilerin iddialarına göre İyonlar, Yunanistan’dan Batı Anadolu’ya göç etmişlerdir. Bir kısım tarihçilere göre ise İyonlar, Atik Yarımadası’nda bir medeniyet kurduktan sonra Batı Anadolu’ ya göç etmişler, burada da Atik’te olduğu gibi koloni sistemine uyarak medeniyet kurmuşlardır. Ünlü tarihçi Herodotos ise İyonlar’ın çeşitli kavim ve şehirlere bağlı insanlar olduklarını, Batı Anadolu’ ya gelip yerleştikten sonra buranın yerlileriyle evlenip yeni bir milletin doğmasına yol açtıklarını ileri sürmüştür. Eski Yunanlılar’ın efsanelerinde de İyonlar’ın hikayesi bu şekilde anlatılmaktadır.

12 İyon şehrinin M.Ö. 1000 yılında kurulduğu tahmin ediliyor. Koloniler kısa bir süre içinde gelişmiş, batının birer medeniyet merkezi haline gelmişti. İyon kolonileri şunlardı : Miletus, Myus, Priene, Ephesus, Kolophon, Lebedus, Samos, Erthrae, Klazomenae, Phokea, Smyrna (İzmir) ile Khios da sonradan İyonlar tarafından istila edilip İyon kolonisi haline gelmişti. İyon kolonilerinden en çok Milet, devrin bir kültür ve medeniyet merkezi olmuştu.

M.Ö. 700 yılında Lidya Kiralı Giges, Smyrna ile Milet şehirlerini istila etti, diğer İyon kolonilerini de iktisaden Lidya’ya bağlı bir hale getirdi. Giges’ten sonra İyonlar yarı Lidya hükümdarlığı altında iki yüzyıl daha yaşadılar. Nihayet M.Ö. 560-545’te Lidya Kiralı Kresus, İyonya’yı tam anlamıyla Lidya krallığının bir parçası haline getirdi.

Advertisement
İyonya Harita

İyonya Harita

İyonya, İyon felsefesinin beşiğidir, İyonya’da yetişen filozoflar, kendi aralarında bir İyon felsefesi kurmuşlardı.

İyon filozofları arasında Thales başta gelir. İyon filozofları doğa kuvvetlerini merak etmişler, doğanın sırrını çözmeye çalışmışlardı. Thales doğada en üstün kuvvetin su olduğuna kanaat getirmişti. Thales’ten sonra Anaksimander ile Anaksimenes de her şeyin muayyen bir kudrete bağlı olduğunu, eninder sonunda herkesin, her şeyin geldiği yere döneceği tezini ileri sürüyorlardı. Anaksimander’in öğrencisi olan Anaksimenes, öğretmeninin fikirlerini aşırı maddeci buluyordu. Zamanla, yaşamak, yaşamak için canlı varlıkların havaya muhtaç olduklarını da keşfetti.

İyon filozofları ölümsüzlük problemine de el attılar. İyon filozoflarına göre insanlar yaşarken ruhları ölü halde içlerinde duruyor, insan öldükten sonra ruh vücuttan çıkıp yaşamaya başlıyordu.

İyonlar heykelcilikte, mimarlıkta da çok ilerlemişlerdi. Efes’teki Artemis Tapınağı, Samsos’taki Hera Tapınağı İyon mimarlığının şaheserleridir. İyonlar sütunlu binalara meraklıydılar. İyon sütunları şekil olarak Yunan sütunlarından daha ince yapılıydı, sütunların yüksekliklerinin sütunun alt tabanının çapından dokuz kere büyük olmasına dikkat edilirdi. İyon heykelciliğinde hayvan heykelleri dikkati çekiyordu. İnsan heykellerinde de elbise ve diğer teferruata çok dikkat ederlerdi. Aynı devrin Yunan heykellerinde İyon heykellerinin inceliği ve zarafeti yoktur.

İyon halkının yaşayışı hakkında çeşitli rivayetler ileri sürülmüştür. Bunlardan genç ve kuvvetli insanlara yaşama hakkı tanınmıştır.

İyonlar, denizci insanlardı. Birçok Akdeniz limanlarına mal taşıyarak hayatlarını kazanıyorlardı. Para ilk defa Lidya’da kabul edildikten sonra Lidyalılar’ın İyonya’yı istilası sırasında İyonlar da parayı öğrenmişlerdi. M.Ö. VIII, VII ve VI. yüzyıllarda en parlak devrini yaşayan İyon medeniyeti, V. yüzyılda Atina medeniyetinin doğmasında önemli rol oynamıştır.

Advertisement


Leave A Reply