Kalori nedir? İnsanların günde kaç kaloriye ihtiyacı vardır? Kalori ne işe yarar? Vücudun kalori hesabı ve bazal metabolizma hakkında bilgi.
Kalori Nedir?
Kalori bir enerji birimidir. Besin maddelerinin verdikleri enerji de kalori ile ifade edilir. Kısaca tanımlanacak olursa; 1 kalori, +4°C derecedeki bir gram saf (damıtık) suyun ısısını 1 derece yükseltebilmek için gerekli olan enerji miktarına denir. Kısaca cal şeklinde gösterilir, kalorimetre ile ölçülür.
Besin maddelerinde bulunan kaloriler yiyeceklerin depolanmaları, taşınmaları, satışa sunulmaları, pişirilmeleri ve servis edilmeleri esnasında kayba uğradıkları gibi ayrıca vücuda alınırlarken de kayba uğrarlar. Sindirim sistemimizde ortalama olarak proteinlerin %92’si, yağların %95’i, karbonhidratların %9’u sindirilerek kana karışabilir. Örneğin; 1 gram yağ yandığında 9,4 kalori verirse de bu insan vücudunda 9 kalori olarak kazanılır. Durum, karbonhidratlar ve proteinlerde de aynıdır. Yiyeceklerin kalori değerlendirmeleri yapılırken bu son miktarları göz önüne alınır. Yani yağın kalorisi 9, karbonhidratın ve proteinin kalorisi 4 olarak hesap edilir.
Vücudun enerji dengesinin, birçok sağlık sorununun değerlendirilmesinde ve giderilmesinde çok önemi vardır. Kısaca ifade edecek olursak enerji dengesi, alınan enerjinin harcanan enerjiye eşit olması demektir. Enerji dengesinin eıı iyi göstergesi, vücut ağırlığının boyla orantılı olması ve bu oranın değişmemesidir. Yaş, sağlık, çalışma şartlan vb. durumlara göre alınan enerji sarf edilenden fazla ise kilo alınır, eksik ise kaybedilir. Örneğin 3000 kalori alan bir kişi 3500 kalori harcıyorsa, aradaki enerji açığını organizma kendi dokularından karşılar bu yüzden de kilo kaybı oluşur yani beden zayıflar. Alınan besin maddeleri gerekli olandan fazla enerji veriyorlarsa bu sefer de organizma bu fazlalığı yağa çevirip dokularda stok edecek yani vücudun ağırlığı artacaktır. Belirli zamanlarda kilo kontrolü yapmak sağlıklı bir davranıştır.
Kalori İhtiyacı;
Vücudumuzda yaşamamız için gereken enerji şuralarda kullanılır:
1.Vücudun en küçük parçası olan hücrelerdeki metabolizma çalışmalarının yapılabilmesi için gereklidir.
2.Organizmanın normal ısısı olan 36,5-37°C’yi devamlı olarak sağlayabilmesi için şarttır.
3.İstem dışı faaliyetlerin (kalp atışı, kan dolaşımı vb.) solunumun gerçekleşebilmesi, iç ve dış salgı bezlerinin çalışmalarını sürdürebilmeleri için gereklidir.
4.Vücudun, koşmak, yürümek, hareket etmek, çalışmak gibi çeşitli beden hareketleri için gereklidir.
Bazal Metabolizma
Bazal metabolizma, 12-24 saat içinde yemek yememiş ve dinlenme durumundaki bir kişinin, sadece yaşantısını sürdürmek üzere, iç organlarının tükettiği ısı enerjisinin kalori cinsinden veya yüzde olarak belirtilmesine denir.
Organizmada metabolizma sonucu oluşan enerji ile atılan enerji arasında bir ilişki vardır.
Bazal metabolizma kilo başına 28 kalori kadardır. Şahsın gördüğü iş ve çalışma durumuna göre günlük kalori gereksinimi büyük farklar gösterir.
Örneğin; 60 kg ağırlığındaki kişilerde: yatakta kalan için kilo başına 28 kalori hesabı ile günde 1680 kalori, hafif işler için kilo başına 32 kalori hesabı ile günde 1920 kalori, orta derecede ağır işler için kilo başına 40 kalori hesabı ile günde 2400 kalori, çok ağır işler için kilo başına 50 kalori hesabı ile günde 3000 kaloriye gereksinim vardır.
