Kara kutu nedir? Uçaklarda bulunan kara kutunun özellikleri nelerdir, ne işe yarar? Kara kutu nasıl çalışır? Kara kutu hakkında bilgi.
Havayolu taşımacılığı hızla gelişiyor. İstatistiklere göre, güvenlik ve konfor açısından en iyi ulaşım türü havayolu ulaşımı ve taşımacılığıdır. Havayolu taşımacılığı, uzak mesafelere yapılacak yolculukları büyük miktarda kısaltır, bu nedenle insanlığa hem kültürel hem de ekonomik anlamda çok önemli avantajlar sağlar. Fakat tüm bunlar havayolu ulaşımındaki riski sıfırlamaz ve olası kaza durumlarının tekrar yaşanmaması adına çeşitli sistemler kullanılmaktadır.
Kara Kutu Nedir?
Hava yolu ulaşımı en güvenli ulaşım tercihlerinden biridir. Uçuş teknolojisinin gelişmesi, zaman içerisinde yeni tekniklerin doğmasına da olanak sağlamıştır. Bunlar sayesinde uçaklar, daha güvenli ulaşım sağlayabilen araçlar haline gelmiştir. Tüm bunlara rağmen, uçak yolculuklarının da tamamen risksiz olduğu söylenemez. Uçak kazalarında kazaya neden olan her türlü hatayı veya arızayı belirlemeye yarayan aletlere kara kutu adı verilir. Kara kutular, kazalardan bile deneyim çıkarmayı amaçlayan cihazlardır.
Kara kutu, uçak kazalarında, kazaya sebebiyet veren gerçek sebebi ortaya çıkarmaya yarar. Kazanın bir simülasyonunu oluşturmada kullanılırlar. Kara kutu sistemi iki bileşenden oluşur: CVR, yani Kokpit Ses Kaydedicisi ve FDR, yani Seyir Kaydedicisi. CVR, pilot başlığına bağlıdır ve olası bir kazada incelenmesi için uçuş kabinindeki tüm konuşmaları kaydeder.
Kara kutuların çeşitleri vardır. Kullanıldıkları uçak sınıfına göre farklılıklar gösterirler. Kayıtların en fazla detay içermesi gerektiği uçaklar, büyük yolcu uçaklarıdır. Çünkü bu tip uçaklar, çok fazla insanın hayatını doğrudan ilgilendirir. Küçük bir uçakta ise kaydedilebilecek parametre sayısı daha azdır ve bu parametrelerin detaylılığı daha düşüktür. Çift kişilik akrobasi uçağında kaydedilebilecek veriler 15-20 tanedir. Büyük yolcu uçaklarında ise kara kutular 88 temel parametre üzerine veri üretirler. Bir kaza olması sonucunda bu veriler incelenir ve kazanın nedenine ulaşılır. Örneğin, pilotun motor gücünü arttırıp azaltması, güç kolunun herhangi bir andaki değeri gibi veriler kaza hakkında fikir edinilmesini sağlar. Kara kutular sadece kaza kayıtlarını tutmakla kalmaz, öğrenci pilotların eğitim aşamalarında da kullanılır. Cihaza işlenen kayıtlar daha sonradan incelenerek pilot adayının eksikleri tespit edilebilir.
Kara Kutunun Özellikleri
Kara kutu, olası bir kazadan zarar görmeden çıkmak zorundadır. Ancak bu şekilde, gelecekte gerçekleşmesi muhtemel başka bir kazanın önüne geçilebilir. Bu nedenle her bir kara kutu, çeşitli testlerden geçerek kullanım izni alır. Bu testlerin başında dayanıklılık testleri gelir. Dayanıklılık testlerinden geçemeyen bir kara kutunun bir uçağa monte edilmesine izin verilmez.
CVR cihazı kalın ve muhafaza edilmiş yapısına rağmen zarar görmeye meyilli davranabilir. Ya da okyanus derinliklerinde kaybolma ihtimali vardır. Bu tür durumlara karşı, düşüşün kinetik enerjisinden faydalanan kara kutular, kendilerini uçaktan ayırabilir. Ayrıca çeşitli frekans yayıcılarla donatılmış olanları, bulunmayı kolaylaştırmak için konumlarını bildirebilmektedir. FDR cihazı ise uçuş performans değerlerini kaydeder. Portakal rengindedir ve uçağın arka kısmında yer alır. Kazalardan sonra bulunmasını kolaylaştırmak adına turuncuya boyanan bu kutu, kazalardan sonra siyah renkteki kurumla kaplandığı için “kara kutu” olarak adlandırılmıştır.
