Konuşma dili nedir? Yazı dili nedir? Konuşma dili ile yazı dili birbirinden nasıl farklıdır, arasındaki farklılıklar nelerdir?
Konuşma Dili İle Yazı Dili Arasındaki Farklar
Konuşma, insanoğlunun temel özelliklerinden biridir. Onun için yazıdan önce gelir. Herkes, her zaman yazı yazmaz. Dil esas itibariyle konuşma aracıdır. Yazı, sonradan konuşmayı kalıcı hale getirmek üzere bulunmuştur. Yani yazı, konuşmanın yazı işaretleri ile, bazı sembollerle gösterilmesi demektir.
Konuşma, insan için yazıdan önce gelir; insan hayatının her yanma karışır.
Konuşma, sese dayanır. Bir kere söylenir ve dinlenir. Yani gelip geçicidir. Söz, söylendiği anda işitilir ve anlaşılır olmalıdır. Yazı ise, üzerinde düşünerek, çeşitli şekillerde karalama yapılarak hazırlanabilir. Yazılmış bir yazı okuyucu tarafından, tekrar tekrar geriye dönüp okunabilir. Anlaşılmayan kelimeler için sözlüklere bakılabilir. Konuşmada böyle bir durum söz konusu değildir.
Konuşma, konuşmayı dinleyen, belli kişi ve gruplara hitap eder. Onun için dinleyenlerin durumuna, ilgi alanlarına ve seviyelerine uygun olmalı, söylendiği sırada anlaşılır şekilde olmalıdır. Diğer taraftan dinleyenin sorma, konuşanın tekrarlama imkânı da vardır. Yazı ise, meçhul okuyuculara hitap eder. Hangi seviyede kimin okuyacağı belli değildir. Yani yazı daha geniş kitlelere hitap eder.
Konuşmada beden ve yüz hareketlerinden, vurgu ve ses tonundan faydalanılır. Yazıda ise noktalama işaretleri kullanılmaktadır
.
Konuşmada düşünmeye fazla zaman olmadığı için, akla gelen şekliyle konuşulabilir. Bu da konuşmayı yazıya göre daha düzensiz, daha gelişi güzel hale getirir. Yazı ise daha düzenli hazırlanır. Çünkü, yazarı ile okuyanı karşı karşıya, yüz yüze değildir. Nasıl yazılmışsa öyle kalır, öyle anlaşılır. Konuşmada, konuşma anında söz değiştirilebilir.
Konuşma Dili ve Yazı Dili Nedir?
Konuşma dili ile yazı dili birbirinden bazı yönleriyle ayrılır. Hiçbir dilde konuşma dili ile yazı dili aynı değildir.
Konuşma dili, günlük hayatın her anında, her mekânda, her seviyede insanın kullandığı dildir. Konuşanın yetişme şartlarına, sosyal çevresine, çeşitli bölgelere göre çeşitli farklılık gösterir. Onun için bir ülkede okullarda öğretilen, eserlerde, yazılı basında, resmî ve özel her türlü yazıda kullanılan dildir. Bütün ülkede aynı yazı dili kullanılır.
Yazı dili, kültür ve medeniyet dili, edebiyat dilidir. Her yazı dili konuşma dilinden alınmakla beraber, konuşma diline göre daha gelişmiş, dilin yapısına daha uygun dildir.
Konuşma dili, zaman içinde daha çabuk değişir. Dildeki değişmeler önce konuşmada ortaya çıkar, sonra yazı diline geçer. Bundan dolayı yazı dili daha geç değişir.
Konuşma dilinin sınırları dar, yazı dilinin sınırları daha geniştir. Dillerin yapısı, özellikleri yazı dilinden çıkarılır.
Konuşma dili yazı diline göre daha sade ve basittir. Çünkü, konuşma dili günlük ve pratik dildir. Yazı dilindeki edebi, ilmi, felsefi kavramlar konuşma dilinde pek kullanılmaz. Onun için yazı dili konuşma diline göre daha daha derin anlamlıdır. Normal yazı dili ile ilim ve edebiyat dilinin de farklı olduğunu ifade eden yazar ve ilim adamları vardır.
Peyami Safa bu konuda şunları söylüyor:
“Edebi dilde mana kazanan birçok tasavvurlar müşterek dilde mantıksız ve saçmadır”
Cahit Sıtkı Tarancı’nın:
Öldük. Ölümden bir şeyler umarak
Bir beyaz boşlukta bozuldu büyü
mısraları, günlük dilde bütün anlamını ve değerini kaybeder. Ölümden sonraki halin ifadesi mümkün olmadığına göre yanlışlık “öldük” kelimesinden başlar. “Bir beyaz boşlukta büyünün bozulması da edebi bir terbiyeden mahrum olanlar için hezeyandır. Ancak edebi bir zevk ve kültüre az çok sahip olanlar için anlam taşır.
