Leoš Janáček kimdir? Leoš Janáček hayatı, biyografisi, eserleri, besteleri, Jenufa operası ve Sinfonietta hakkında bilgi.
Leos JANAÇEK
3 Temmuz 1854, Hukvaldi — 12 Ağustos 1928, Ostrau
Çek bestecisidir. Öğrenimini Prag’ da org okulunda yapmış, 1878’den sonra Moravya müzik yaşamının en önemli kişisi olmuş, halk konserlerini yönetmiş, Brünn Öğretmen Okulu’nda org öğretim bölümünü, sonra Brünn Konservatuarı’nı kurmuş, Moravya halk müziği üzerinde incelemeler yapmıştır. Müziği, Moravya folkloruna dayanır. Özellikle, konuşma dilinin melodi ve ritimlerinin kaynak olarak kullanıldığı bir müziği vardır.
Başlıca yapıtları: «Jenufa», «Katya Kabancva», «Mikropulos Davası» ve «Ölüler Evinden» adlı operalar, «Kaybolan Kişinin Güncesi» adlı şarkı dizisi ve Sinfonletta».
JENUFA
Üç perdelik operadır.
Metin: Gabriella Preissova.
Bestecisi:Leoš Janáček
İlk oynanış: 1916 Prag.
Başlıca kişiler: Burya (Alto), Laka Klemen (Tenor), Steva (Tenor), Kilise hademesi kadın (Soprano), Jenufa (Soprano), Yargıç (Bas), Karolka (Soprano).
Konunun geçtiği çağ ve yer: 19’uncu yüzyıl sonlarında Moravya’da bir köy.
Konusu:
Yaşlı kadın Burya’nın torunu Steva, gene Burya’nın kilise hademesi olan dul gelini tarafından büyütülen güzel Jenufa’yı baştan çıkarmış, gebe bırakmıştır. Steva sarhoş, hırsız, huzursuz bir gençtir. Beri yanda gene Burya’nın üvey torunu Laka da kızı sevmekte, aşkını gizlemektedir. Laka karakter yönünden Steva’ nın karşıtıdır; iyi kalpli, dengeli ve huzurlu. Jenufa çocuğu olacağını anlayınca Steva’yı evlenmeye zorlar, sonuç alamaz, üstelik sarhoş delikanlı kızın yüzünü bıçakla yaralamaktan çekinmez. Çocuk doğmuş, gizlice büyütülmektedir. Steva ise yargıcın kızı Karolka’nın peşindedir, evlenmeleri kararlaşmıştır. Laka, sevgilisinin çektiği acıyı görmektedir, kilise hademesi açıklamıştır gerçeği, buna rağmen Jenufa ile evlenmek ister. Düğün törenlerinde Steva yargıcın kızı Karolka ile görünür. Nikâh kıyılırken bir çığlık duyulur, derede bir çocuk cesedi yüzmektedir. Kilise hademesi açıklar öyküyü, çocuğu evlâtlığının mutluluğunu engellememesi için dereye atmıştır. Kadın tutuklanırken Karolka yasa dışı çocuğun babası Steva’yı bırakarak uzaklaşmıştır. Laka ve Jenufa kalmışlardır en sonda; olaylarla ezik, fakat acıdan doğup gelişen güçlü bir aşkla mutlu.
Jenufa bestecinin en tanınmış yapıtları arasındadır. Almancaya Franz Kafka’nın arkadaşı Max Brod tarafından çevrilmiş, bu güçlü köy dramı inandırıcı konusuyla daima etkili olmuştur. Janacek’in müziği Mussorgski’nin derin etkisini yansıtır.
SİNFONİETTA
İlk yorumu: 1926 Prag.
Bestecisi:Leoš Janáček
Bestecinin orkestra müziği alanında en tanınmış yapıtlarından biridir. Beş kısa bölümden kuruludur. «Sinfonietta».
İlk bölüm (Allegretto) tüm yapıtın «ön müziği» karakterindedir Bas trompetler ve timpaninin yansıttığı giriş halk dansını anımsatan bir cümleye uzanır. İkinci bölüm (Andante) uzun bir klarnet tümcesiyle girer. Arada değişik obua, trombon ve korno süslemeleri görülür. Klarnet tümcesinin tekrarı, bölümü tamamlar. Üçüncü bölüm (Moderato) birincisi türkü karakterinde üç «tema» ile işlenmiştir. Dördüncü bölümü (Allegretto) üç trompetle sunulan bir dans ezgisi. Beşinci bölümü ise (Allegro) üç flütten yansıyan bir ana «tema»nın türlü renklerini kapsar.
