Lirik şiir nedir? Lirik şairler kimlerdir? Lirik şiirin özellikleri, lirik şiir örnekleri, hakkında bilgi.
LİRİK Manzume (Şiir) :
Fikirden çok duyguya hitabeden ve okuyucuda estetik heyecan uyandıran şiirlere lirik şiir denir. Manzume, şiir niteliğini Lirizmle kazanır.
Lirik eserlerde bir içlilik, coşkunluk ve feryat vardır. Lirizm, nesir halindeki yazılarda da kendini gösterir. Fakat daha çok manzum yazılarda güçlü olarak karşımıza çıkar.
Milâttan önceki Yunanlılarda, şiirler, Lyra (lüra), Fransızca’da Lyre (lir) denilen bir saz eşliğinde söylenirdi. Bu nedenle, duyguya hitabeden, estetik heyecan uyandıran şiirlere Lirik şiir denmiştir.
Bizde de halk şairleri, şiirlerini, ilk zamanlarda kopuz denen saz eşliğinde söylemişler, daha sonraları bu sazın yerine «bağlama» ve «meydan sazı»nı koymuşlardır. Saz şairlerimiz hâlâ şiirlerini bu sazları çalarak söylerler.
Edebiyatımızın en ünlü lirik şairleri, Divan Edebiyatında Fuzulî, Baki, Nedim; Din içi Halk Edebiyatı’nda Yunus Emre; Din dışı Halk Edebiyatı’nda Karacaoğlan, Emrah; XX. yüzyıl edebiyatımızda Yahya Kemal Beyatlı vb. dir. Aşağıdaki şiir, lirizmin en güzel örneklerinden biridir :
SES
Günlerce ne gördüm, ne de bir kimseye sordum,
«Yârab! hele kalp ağrılarım durdu!» diyordum.
His var mı bu âlemde nekahet gibi tatlı?
Gönlüm, bu sevincin helecanıyla kanatlı,
Bir taze bahar âlemi seyretti felekte;
Mevsim mütehayyil, vakit akşamdı Bebek’te…
Akşam! lekesiz, saf, iyi bir yüz gibi akşam…
Tâ karşı bayırlarda tutuşmuş ki üç cam;
Sakin koyu, şen cepheli kasrıyla Küçüksu;
Ardında, vatan semtinin ormanları kuytu.
Bir neş’eli hengâmede, çepçevre yamaçlar;
Hep aynı tahassüsle meyillenmiş ağaçlar
Dalgın duyuyor rüzgârın ahengini dal dal.
Baktım süzülüp geçti uzaktan iki sandal.
Bir lâhzada, bir pancur açılmış gibi yazdan,
Bir bestenin engin sesi yükseldi Boğaz’dan.
Coşmuş yine bir akşam uzun hatırasıyla,
Aksetti uyanmış tepelerden sırasıyla.
Dağ dağ o güzel ses bütün etrafı gezindi.
Görmüş ve geçirmiş denizin kalbine sindi.
Ani bir üzüntüyle bu rüyadan uyandım,
Tekrar o alevden gömleği giymiş gibi yandım.
Her yerden o, hem aynı bakış, aynı emelde.
Bir kanlı gül ağzında ve mey kâsesi elde,
Her yerden o, hem aynı güzellikte göründü,
Sandım bu biten gün beni râm ettiği gündü.
Yahya Kemal BEYATLI
