Merkezi, Otonom, Sempatik, Parasempatik Sinir Sistemi Nedir? Görevleri

0
Advertisement

Merkezi, Otonom, Sempatik, Parasempatik Sinir Sistemi nedir, nelerden oluşurlar ve nasıl çalışırlar? Farkları ve görevleri nedir?

sinir sistemi nöronlar

Kaynak: pixabay.com

Sinir Sistemi; sinir hücrelerinin birleşmesiyle oluşan, duyusal ve duyumsal uyarılar alan sistemdir. Yüksek yapılı organizmalarda sinirler ve sinir merkezlerinden oluşur. Bu sistem aracılığıyla bir organizma yaşadığı ortama kendini uydurur ve organlarını işbirliği halinde çalıştırarak yaşamsallığını ve vücudunun bütünlüğünü sürdürür. İnsanın sinir sisteminde 10 bilyondan (1 bilyon: 1000 milyar) fazla sinir hücresi vardır. Her sinir hücresi, öteki sinir hücreleriyle 2.000-3.000 bağlantı kurar. Her bağlantı bir bilgi alışverişidir. Sinir sistemi anatomi açısından, başlıca iki bölümden oluşur. Birincisi, beyin ve omirilikten oluşan merkezi-sinir sistemi, ikinci ise beyin ve omurilikten kaynaklanan sinir liflerinin-oluşturduğu çevresel ya da periferik-sinir sistemi. Sinir sistemini oluşturan ana bölümler şunlardır:

Merkezi Sinir-Sistemi:

A) Beyin: 1- Prozansefalon: a) Beyin yarıküreleri, b) Diansefalon, 2) Mezansefalon (ortabeyin), 3) Rombansefalon: a) Pons, b) Medulla oblongata, c) Serebullum (beyincik). Omurilik: 1) Çevresel sinir sistemi. Otonom sinir sistemi: 1) Sempatik sinir sistemi, 2) Para-sempatik sinir sistemi. Beyin ve omurilik sinir lifleri. Merkezi sinir sistemi. Kafasının içinde yer alan beyin, serebrum, beyincik ve beyin sapından oluşur. Sistemin ağırlığı 1.5 kg kadardır.

sinir sistemi

Kaynak: commons.wikimedia.org

Otonom sinir sistemi:

İç organlar, kan damarları ve bezlere doğru ya da yapılardan öteye uyarıları taşıyan sinir sistemidir. İstem dışı, kendiliğinden çalışır. Bu sisteme ceyataf sinir sistemi de denir. Otonom sinir sistemi işlev açısından kendi içinde iki bölüme ayrılır: Sempatik sinir sistemi, parasempatik sinir sistemi.

Sempatik sinir sistemi:

Merkezi ve çevresel olmak üzere iki bölümden kuruludur. Merkezi bölüm, omuriliğin boyunla bel bölgesi arasında uzanan bölümünde bulunan kolumna intermedilatersalis adı verilen omurilik bölümüyle, beyindeki bazı konteks ve kortes altı yapılardan oluşur. Çevresel bölüm ise sempatik ganglionlar, ganglionlar arası dallar ve ganglionlardan organlara giden sinir liflerinden kuruludur. Sempatik ganglionlar, omuriliğin ön yüzünün iki yanında tespih taneleri gibi sıralanmış şişliklerdir. Bu ganglionlar, sempatik sinir sisteminin hücre gövdeleri, uzantıları ve bağdokusundan yapılmışlardır. 20-25 çift sempatik ganglion vardır. Ganglionları birbirine bağlayan yapılara ganglionlar arası dallar adı verilir. Bunların yapısında sinir lifleri vardır. Ganglionlardan çıkıp organlara giden sempatik sinir lifleri ya bir atardamarın çevresinde bir ağ oluşarak giderler ya da bir başka sinirin lifleri arasına karışarak hedeflenen organa ulaşırlar. Ganglionlarla sempatik sinir sisteminin merkezi bölümü arasındaki bağlantı, omuriliğin ön kökleri içinde gitmekte olan sempatik sinir lifleri aracılığıyla kurulur.

Sinir Sistemi

Advertisement

Parasempatik sinir sistemi:

Merkezi ve çevresel olmak üzere iki bölümden oluşur. Merkezi bölüm mezansefalon, pons ve medulla oblongatada bulunan parasempatik sinir merkezleri ve omuriliğin bakrum bölgesindeki parasempatik sinir merkezlerince oluşturulur. Mezansefalon pons ve medulla oblongatadaki merkezlerden çıkan parasempatik sinir lifleri, kafa sinirleri içinde yol alarak hedeflenen organlara ulaşırlar. Sinir liflerinin bu yolculuğu, çevresel bölümünün bir bölümünü oluşturur. Omurilikteki parasempatik merkezlerden çıkan sinir lifleri bu bölgedeki ön köklerde ilerleyip, daha sonra omurilik sinirlerinin ön dalı içindeki parasempatik ganglionlara, oradan da hedeflenen organlara ulaşırlar. Her iki sistem de beynin denetimi altındadır. Sempatik sinir sistemi vücudu harekete hazırlarken, parasempatik sinir sistemi ise tam aksini yapar, vücudu dinlemeye çekme gerektiğinde parasempatik sinir sistemi devreye girer.


Leave A Reply