Mesleki rehberlikte uygulanacak testler nelerdir? Mesleki rehberlik testlerinin özellikleri, hakkında bilgi.
MESLEKİ REHBERLİKTE UYGULANACAK TESTLER
Mesleki rehberlik; bireylerin ilgi, yetenek ve değer sistemlerine uygun nitelikte meslek seçmelerine yardım süreci olarak tanımlanabilir.
Bireyin kendine uygun mesleği seçmesi; bireyin özellikleriyle, mesleğin gerektirdiği özelliklerin birbirine uygunluğu ile tespit edilebilir. Meslek seçiminin önemli iki boyutu vardır:
1. Bireyin ilgi, yetenek, meslek değeri ve psikolojik ihtiyaçlarının farkında olması
2. Seçmeyi düşündüğü mesleğin gerektirdiği özelliklerin farkında olması Bireylere sunulacak mesleki rehberlik hizmetlerinde kullanılması düşünülen ölçme araçları öncelikle;
1. Bireylerin mesleki rehberlik ihtiyaçlarını,
2. Mesleki olgunluk düzeylerini,
3. Bireylerin kendi ilgi, yetenek ve değerlerine bakış açılarını,
4. Psikolojik ihtiyaçlarını,
5. Gerçekte var olan yeteneklerini tespit edecek nitelikte olmalıdır.
Aşağıda ele alınacak olan ölçme araçları bireyin ilgi, yetenek, meslek değeri ve psikolojik ihtiyaçlarını tanımasına ve bu yönde meslek seçimi yapmasına olanak sağlamaktadır.
1. Mesleki Olgunluk Ölçeği
“Mesleki Olgunluk”; bireyin doğru meslek tercihi yapabilmesi için yaş düzeyine uygun olarak meslek seçimiyle ilgili birtakım tutum ve davranışları kazanmasıdır.
Mesleki Olgunluk Ölçeği; bireyin meslek seçimine hazır oluş düzeyinin ve bireylerin mesleki rehberlik ihtiyaçlarının tespit edilmesini sağlar.
2. Kendini Değerlendirme Envanteri
Kendini değerlendirme envanteri, öğrencilerin kendilerini daha iyi tanımalarına yardımcı olmak amacıyla hazırlanmıştır. Lise öğrencilerinin üst eğitim kurumları ve meslek tercihlerinde yardımcı olunması amacıyla uygulanmaktadır. Envanterde ilgi, yetenek ve meslek değerleri kavramları kısaca açıklandıktan sonra her bir özelliği tanımlayıcı durumlar verilmekte ve kişinin bu durumlarda nasıl davrandığı sorulmaktadır. Birey bu sorulara vereceği açık ve içten cevaplarla kendini sınama imkânı bulur. Ayrıca öğrencilerin ilgi, yetenek ve değerlerini algılama biçimleri konusunda fikir sahibi olmamızı sağlar.
3. Akademik Benlik Kavramı Ölçeği
Akademik benlik kavramı ölçeği; kendini değerlendirme envanteri gibi öğrencilerin kendilerini daha iyi tanımalarına yardımcı olmak amacıyla hazırlanmıştır. İlköğretim Okulu öğrencilerinin üst eğitim kurumlan ve meslek tercihlerinde, Lise 1 öğrencilerinin alan/bölüm tercihlerine yardımcı olmak amacıyla uygulanmaktadır. Envanterde ilgi ve yetenek kavramları kısaca açıklandıktan sonra her bir özelliği tanımlayıcı durumlar verilmekte ve kişinin bu durumlarda nasıl davrandığı sorulmaktadır. Birey bu sorulara vereceği açık ve içten cevaplarla kendini sınama imkânı bulur. Ayrıca öğrencilerin ilgi ve yeteneklerini algılama biçimleri konusunda fikir sahibi olmamızı sağlar.
4. Mesleki Yönelim Envanteri
Lise ve dengi okulların bütün sınıflarında okuyan öğrencilerin yüksek öğretim programlarına olan ilgi ve isteklerini belirleyerek onların gerçekçi tercihler yapmalarına yardım etmek amacıyla kullanılabilir.
Bu envanter, doğrudan yükseköğrenimde temsil edilen mesleklere olan eğilimi tespit eder ve bireyin seçmeyi düşündüğü mesleğin özelliklerine uygun olup olmadığı hakkında bilgi verir.
5. Kuder İlgi Alanları Tercihi Envanteri
Öğrencilerin ilgilerini, meslek alanları yönünden kendilerini tanıtmak ve onların kararlarına yardımcı olmak amacıyla geliştirilmiştir. Bireyin herhangi bir ilgi alanından almış olduğu puanın yüzdelik karşılığı 75′ ten yukarı ise o alandaki ilginin belirgin olduğu ve meslek seçimi kararında etkili olabileceği düşünülür.
6. Edwards Kişisel Tercih Envanteri
Meslek hayatındaki başarının ve mesleki doyumun bireyin psikolojik ihtiyaçlarının karşılanmasıyla ilişkili olduğu yapılan çeşitli araştırmalarda saptanmıştır. Bu araştırmaların ışığında; bireyin “psikolojik ihtiyaçlarını” tespit eden Edwards Kişisel Tercih Envanterinin mesleki rehberlik alanında uygulanması, bireyin kendi özelliklerine uygun mesleği seçmesinde yardımcı olacağı düşünülmüştür. Envanterde ele alınan psikolojik ihtiyaçlardan bazıları şunlardır: Başarma, Düzen, Gösteriş, Özerklik, Yakınlık, Duyguları Anlama, ilgi Görme, Başatlık.
7. Yetenek Testleri
Yukarıda adı geçen envanterlerden elde edilen veriler bireyin kendine ilişkin algılamalarını içermektedir. Bu envanterlerde yer alan (a) Sözel Yetenek, (b) Sayısal Yetenek, (c) Şekil – Uzay Yeteneğinin gerçekten bireylerde var olup olmadığını, var ise hangi düzeyde olduğunu tespit etmeye yarayacak ölçme araçları da kullanılmaktadır.
