Mozart Eserleri Operaları Konçertoları İsimleri ve Hikayeleri Hakkında Bilgi

Wolfgang Amadeus Mozart’in eserleri ve özellikleri nelerdir? Wolfgang Amadeus Mozart besteleri, operaları, konçertoları, senfonileri hakkında bilgi.

Mozart Eserleri

Operaları

SENFONİ «Re majör» No. 36 K.V. 425 «Linz»

İlk yorumu: 1783 Linz.

Besteci, Salzburg’dan Viyana’ya yaptığı bir yolculuk esnasında Kont Thun adlı bir soylunun çağrısı üzerine Linz’e uğramış, bu arada beş gün sonra onuruna düzenlenecek saray konserinde çalınmak üzere bir yapıtını vermesi istenmiştir. Yanında hiçbir partisyon bulunmayan Mozart’ın oturup yepyeni bir senfoni yazarak konsere yetiştirdiğini babasına yazdığı bir mektuptan anlıyoruz. Bu olay nedeniyle «Linz» adını alan yapıt dört bölümden kuruludur. Besteci partisyonda klarnet ve flüt kullanmamış, trompet ve timpaniyi ikinci bölümde görevlendirmiştir. «Linz Senfonisi» tüm özellikleriyle bir saray müziğidir.

Birinci bölüm (Adagio-Allegro sprituoso), dinamik çatışmalar, kromatik figürlerle işlenmiştir, ana «tema»sını kemanların sunduğu tipik Mozart çabasıdır. İkinci bölüm (Andante), melankolik, duygulu bir parça, üçüncü bölüm (Menuetto) ise bir saray töreni için yazılmış dans ezgisidir. Dördüncü bölüm (Finale-Presto), gülünçlü opera uvertürü benzeri neşeyle örülü bir yazıyı yansıtır.

SENFONİ «Re majör» No. 38 K.V. 504 «Prag »

İlk yorumu: 1786 Prag.

Mozart yalnız önemli sahne yapıtı «Don Giovanni»yi değil, tatlı bir senfonisini de Prag’a adamıştır, ilk defa gene bu kentte çalınan senfonide (Menuetto) bölümü yoktur, üç bölümden kuruludur.

Birinci bölüm (Adagio-Allegro), sanatında büyük bir olgunluğa ulaşan ustanın o çağdaki derin anlamlı, melankolik ve acılı ruh tablosunu nasıl bir palete işlediğini göstermesi yönünden ilginçtir. İkinci bölüm (Andante) karanlık düşüncelerin kapsadığı kötümser bir atmosferin anlatımı. Üçüncü bölüm ise (Presto) klasik bir senfoniye özgü coşkun bir kutlamanın yankısıdır.

SENFONİ «Mi bemol majör» No. 39 K.V. 543

İlk yorumu: 1790 Frankfurt.

Mozart, tüm eserinde çok önemli yer tutan son üç senfonisini 1788 yılı yaz aylarında bestelemiş, hele klâsik senfoni biçiminin simgesi olan «Do majör» «Jüpiter Senfoni» iki haftada doğmuştur. Bu dizinin ilki «Mi bemol majör» senfoni baştan sona mutlu ve iyimser bir atmosfere sahiptir.

Birinci bölüm (Adagio – Allegro); kısa bir giriş ‘tema’smdan sonra zarif, şarkılı «Allegro»ya geçiş, hareketli, oynak bir havanın sürüşü, erkekçe güçlü bir «coda». İkinci bölüm (Andante); marş ritminde bir ‘tema’nın yaylı sazlarda sunuluşu, birinci bölümün ilk temasını hatırlatan bir cümleye varış, iki malzeme türünün tatlı işlemi. Üçüncü bölüm (Menuetto); köy dansını anımsatan bir melodi, klarnetin sunduğu «Üçlü». Dördüncü bölüm (Finale – Allegro); neşeli bir motif, ani suskular, ana motifin tekrarları.

SENFONİ «Sol minör» No.40.K.V.550

İlk yorumu: 1790 Frankfurt

Partisyonun üzerindeki tarihten 1788 yılının 25 Temmuz günü tamamlandığını anlıyoruz senfoninin. Mozart, Viyana’nın sayfiyesi Waehring’dedir, para sıkıntısı içindedir, altı aylık kızı birkaç hafta önce ölmüştür. Bütün bu nedenlerin getirdiği bunaltı, karamsarlık ve üzüntü «Sol majör» senfoniye yansımış, yapıtın bazı müzik uzmanlarınca «trajik», «patetik» ya da «romantik» gibi adlarla tanımlanmasına yol açmıştır.

Birinci bölüm (Allegro molto), iki ‘tema’ ile işlenmiştir, ilki karanlık görünüşüyle hıçkırıklı bir şizofreni ya da trajik bir avunma, ikincisi gizli bir acının açıklanışıdır sanki. İkinci bölüm (Andante), karşılık görmeyen duygulu bir aşk şarkısı gibi yorumlanır Üçüncü bölüm (Menuetto), ışıklı coşkun bir saray dansı değildir. Eğlenceyle de ilintisizdir. «Üçlü» ise bulutla kaplı gökyüzünden sızan bir güneş ışınını andırır. Dördüncü bölüm (Allegro assai), karanlık ve şeytani güçlerle ölesiye bir savaşın ve zaferin anlatımıdır.

SENFONİ «Do majör» No. 41 K.V. 551 «Jüpiter»

Mozart’ın bu son senfonisi 1788 yılı 10 Ağustos günü tamamlanmıştır. «Sol manör» senfoniden iki hafta sonra. Bu gerçek, bestecinin inanılması güç yaratma yeteneğinin bir belirtisi olarak gösterilir. «Do majör» senfoniye «jüpiter» adını veren ünlü piyanist Johann Baptist Cramer (1771 – 1858), nedenini şöyle açıklar: «Tanrısal bütünlüğü ve yetkinliği bana bu adı ilham etti…» Klâsik senfoni biçiminin bu eşsiz anıtı bestecinin işçiliğinde ulaştığı doruğu, orkestralama sanatında vardığı olağanüstü ustalığı gösterir.

Birinci bölüm (Allegro vivace); erkekçe bir girişin kısa bir süre sonra melodik bir çözüme varışı, kâh mutlu, kâh alabildiğine ciddi hava içinde işlenişi, ikinci bölüm (Andante cantabile); şarkıyı andıran bir “tema’nın acılı ve hüzünlü bir düşle sürüşü, üçüncü bölüm (Menuetto); sakin, coşkusuz bir dansın oynak bir «Üçlü» ile süslenişi, dördüncü bölüm (Allegro molto); Mozart’ın beste alanındaki dehasını bir daha açıklayan bir çabanın belirişi, «kahramanlık» simgesi olarak yorumlanabilecek ayrıntılarla örülü bir eserin yankısıdır.

PİYANO KONÇERTOSU «Re minör» K.V. 466

1785’de doğan yapıt Mozart’ın kendinden önceki akım ve düşüncelerden kopup kişiliğini enine boyuna ortaya koyduğu ilk örnek olarak yorumlanır. «Romantizm»i haberleyen anlam ve melodi çekirdekleri ürününü kısa süre sonra vermeye koyulacak, Beethoven ile gelişecek ve koca bir yüzyıla kök salacaktır.

Birinci bölüm (Allegro), karanlık bir ‘tema’ ile girer, ‘tutti’ ile solonun tam karşıt iki öge halinde belirdiği görülür. Kıyasıya bir çatışmanın kahramanlarıdır sanki ikisi de… Sonlara doğru «pianissimo» geçiş beklenen huzuru haberler. İkinci bölüm (Andante -Romanze), doğrudan doğruya kalpten yansıyan bir şarkıdır. Ortada kısa bir «rondo»nun bozduğu sakin gidiş tekrar dönerek bölümü tamamlar. Üçüncü bölüm (Allegro assai – Rondo), solo çalgıyla başlar, tatlı dans havasında sürer, solo-tutti dengesini gözeterek «Coda»ya ulaşır.

PİYANO KONÇERTOSU «Do majör» K. V. 467

1785 yılının bir diğer ürünü. Ancak bundan öncekiyle anlam yönünden büyük ayrılıklara sahip. Karanlık ve kötümserliğin en ufak kalıntısı yok.

Güneşli, ışıklı, «Zafer Marşı» benzeri bir (Allegro maestoso), tatlı, akıcı bir (Adagio) ve yaşam zevkiyle dolu bir (Allegro vivace assai).

PİYANO KONÇERTOSU «La majör» K.V. 488

Bestecinin tüm piyano konçertoları içinde en çok çalınanlardan biri olan yapıt 1785 – 1786 kış aylarında, «Figaronun Düğünü» operası çalışmaları arasında doğmuştur. Gene ışıklı, saydam, coşkun bir partisyon.

Birinci bölüm (Allegro), orkestranın uzun girişiyle başlar, birbirinden güzel üç tema ile sürer. İkinci bölüm (Adagio), uzunca bir «Siciliana»nın süslediği melankolik bir şarkıdır. Üçüncü bölüm (Presto), göğe fırlatılan bir ok hızıyla girer, bestecinin mutlu, neşeli ruhunu yansıtan inceliklerle gene mavi, ışıklı bir gökyüzü çizerek biter.

PİYANO KONÇERTOSU «Do minör» K.V. 491

Mozart, «Figaro’nun Düğünü» operasına çalışırken bir yandan da bazı piyano konçertolarını vermiş, bu dizi arasında yer alan yapıt gölgeli görüntüsüyle tanınmıştır.

Birinci bölüm (Allegro), geniş boyutlu melodi işlemleri, ikinci bölüm (Larghetto), «Mi bemol majör» tonalitede zarif ‘tema’sı, son bölüm (Allegretto), ana cümlesiyle işlenmiş bir dizi çeşitlemeyle bilinir.

PİYANO KONÇERTOSU «Re majör» K.V. 537 «Taç Giyme Konçertosu»

İlk yorumu: Ekim 1790.

Alman İmparatoru İkinci Leopold’un Frankfurt’ta düzenlenen taç giyme töreni nedeniyle Avrupa saraylarından pek çok soylu kente akmış, bu arada bazı ülkeler tiyatro, opera, bale ve türlü müzik toplulukları göndermiştir. Viyana’dan da Salieri ve Umlaufun yönettiği saray orkestrası tören şenlik ve konserlerine katılmış, ancak Mozart gibi bir dehayı göndermeyi kimse düşünmemiştir. Müziğin bu erişilmez insanı, yapıtlarından bazılarını alıp Frankfurt’a gelmiş, kendi hesabına düzenlediği bir konserde sunmuştur. «Re majör» konçerto bunlar arasındadır ve söz konusu olay nedeniyle «Taç Giyme» adıyla bilinir.

Birinci bölüm (Allegro), marş benzeri bir ritmle örülüdür. İkinci bölüm (Larghetto), Mozart’ın en tatlı ve duygulu melodilerinden biriyle işlenmiş, üçüncü bölüm (Allegretto), tipik rondo ritmiyle ve süreli «tonalite» değişimleriyle «modullation»larla tanınmıştır.

PİYANO KONÇERTOSU «Si bemol majör» K.V. 595

1791 yılı başlarında bestelenen bu son konçerto sanatçının bu tür yapıtları arasında derin bir olgunluk gösterir, melodi hatları tümüyle lirik bir anlayış ve duyuşu yansıtır.

Birinci bölüm (Allegro), yumuşak bir şarkı görüntüsüyle girer, sonra güçlü bir karaktere bürünür. İkinci bölüm (Larghetto), düşlü bir «romans», üçüncü bölüm (Allegro), zarif, soylu bir bahar neşesidir.

KEMAN KONÇERTOSU «Re majör» No. 4. K.V. 218

Bestecinin günümüzde pek sık yorumlanan bu yapıtı, keman konçertosu türünde ilk beş örnekten biridir, diğerleriyle beraber 1775 yılında yazılmıştır. «Re majör» konçerto Boccherini’nin o tarihten on yıl önce yazılmış bir keman konçertosuyla şaşılacak benzerlikler göstermesi açısından daima söz konusu olmuştur.

İlk bölüm (Allegro), marş ritminde bir ‘giriş’le başlar, parlak, gösterişli, şenlikli bir atmosferle sürer. İkinci bölüm (Andante-Cantabile), Mozart uslûbunda tipik bir ezgi, bir şarkıdır. Üçüncü bölüm (Allegro ma non troppo), bir ritm karışımıdır. Bölüm iki klâsik dansın «govette» ve «musette»in görünüp kaybolmasıyla sürer, arada ikinci bölümün şarkılı melodisi duyulur. Bir Rokoko yapıtında bu tür bir düşünüş Mozart’ın şaşırtıcı davranışlarına bir diğer örnek olarak gösterilir.

KEMAN KONÇERTOSU «La majör» No. 5 K. V. 219

Daima sağlıklı ve alabildiğine canlı karakteriyle Mozart’ın en çok çalınan keman konçertosu, 19 yaşındaki bir gencin esin zenginliğine inanılmaz bir örnek daha.

Birinci bölüm (Allegro aperto): İtalyanca ‘açık’ anlamına gelen ‘aperto’ sözcüğüyle bestecinin neyi kastettiği günümüze dek çözülememiştir. Parça, solist ve ‘tutti’nin duygulu işbirliği, «kontra-punta» örgülü kaynaşımıyla sürer, ikinci bölüm (Adagio): Romantizmin bir ön habercisi gibi yansıyan alabildiğine tatlı bir melodiyle işlenen bu bölümü bestecinin Salzburg’da yakın arkadaşı kemancı Goetano Brunetti için yazdığı söylenir. Üçüncü bölüm (Allegro), tipik «Menuetto» temposuyla girer, «Alla turca» olarak yorumlanan ritmle sürer. Yapıt, bu ritmle dokunmuş zarif ve tatlı ‘geçiş’ nedeniyle «Türk Konçertosu» adını almıştır.

KEMAN VE VİYOLA İÇİN KONSERTANT SENFONİ «Mi bemol majör» K.V. 364

Bu deha ürünü ‘ikili konçerto’, bu eşsiz ‘senfoni-konçerto’ bileşimi 1799 yılında yazılmıştır. Barok çağının ‘concerto grosso’ biçimindeki solist grubu «Rokoko» çağında çözülüp parçalanmış, solist sayısı genellikle bire indirilerek özgürlük, rahatlık ve esneklik sağlamıştır. Mozart’ın birden çok sayıdaki soliste dönüşü bir ‘neobarok’ denemesi değil, tersine en geniş anlamda ilerici denemeler olarak kalmış, onu bu alanda daha sonra pek çok besteci izlemiştir. «Konsertant Senfoni» üç bölümdür: (Allegro maestoso), (Andante), (Presto). Her üçünün de tema malzemesi olağanüstü bir zenginlik ve değişiklik göstermez. Ancak iki solo çalgının tam bir eşitlikle çalınması, yer yer ‘tutti’ ile kaynaşması dinlemeye doyulmaz bir ses akımı iletir.

FLÜT VE ARP İÇİN KONÇERTO «Do majör» K.V. 229

1778 yılında iki Fransız müzikçisinin siparişi üzerine bestelenmiştir. Genel havasıyla mutlu, neşeli, uçarı bir karaktere sahiptir, iki zarif çalgının tüm özellikleri gözetilerek kurulan denge, konçerto edebiyatında hayranlık uyandıran bir işçilik olarak kalmıştır. Konçerto üç bölümdür, her bölüm sonat biçiminde yazılmış, her iki solistin hakkı son noktaya dek dikkatle gözetilmiştir.

SERENATA NOTTURNA «Re majör» K.V. 239

Bu zarif yapıtın adı öteden beri bazı tartışmalara yol açmış, İtalyanca ‘akşam’ anlamına gelen ‘sera’ sözcüğünden türeyen ve ‘akşam müziği’ anlamına gelen ‘seranata’dan sonra bir de ‘gece’ anlamındaki ‘notturna’nın ekleniş nedeni bir türlü anlaşılamamıştır. İtalyancayı ana dili gibi bilen Mozart’ın bu davranışı şöyle yorumlanır çoğunlukla; bestecinin bu tür eseri basit bir eğlence müziği değildir. Bir güzele övgü, bir Rokoko parkı törenine, bir saray sofrasına eşlik için istiflenmiş sesler de değildir. Daha sözcüğün yaygınlaşmadığı o çağlarda doğmuş «Nocturne»lerdir; romantik, esrarlı, zarif gece müzikleri. Ve Mozart, ‘nocturne’ü çağda ancak ‘notturna’ olarak belirtebilmiştir. «Serranata Notturna» solistlerden kurulu küçük bir gruba orkestra eşliğiyle sunulan bir tür ‘concerto grosso’dur ve üç bölümdür; (Marş), (Menuetto) ve (Rondo).

KÜÇÜK BİR GECE MÜZİĞİ «Eine kleine Nachtmusik» «Sol majör» K.V. 525

1787 yılında bestelenen yapıt Mozart’ın en yaygınlaşmış, en sevilmiş melodilerinden bazılarını derlemiştir yapısında. Bu eşsiz ‘serenad’ dört bölümden kuruludur.

Birinci bölüm (Allegro), sonat yapısında bir senfoni mimarisiyle yazılmıştır. İkinci bölüm (Romanze), lirik, şarkı benzeri bir melodiyle işlenmiştir. Mozart bölüme çağı için garipsenecek bir başlık koymuş, bu ad ancak yarım yüzyıl sonra yaygınlaşmıştır. Üçüncü bölüm (Menuetto), bestecinin bu dansa verdiği en zarif birkaç örnek arasında yer alır. Dördüncü bölüm (Finale), coşkun bir şenliği, gülüş, dans ve öpücüğü yansıtır sanki. Serenad bu neşeli yankılarla biter.