Ünlü Arap fikir adamı olan Muhammed Abdüh ve hayatı ile ilgili genel bilgilerin yer aldığı yazımız.
MUHAMMED ABDUH (1849- 1905), Büyük bir Arap fikir adamıdır. Cemalettin Afgani’nin en değerli öğrencisidir. Bütün İslam aleminde derin etkiler yaratmış, İslam dinini, aslındaki cevhere inerek modern bir şekilde açıklamıştır.
Muhammed Abdüh, Mısır’da Delta’nın bir köyünde doğdu, Tantâ medresesinde, Kahire’ de, Ezher İslam Üniversitesi’nde okudu. 1876’da Kahire’de gazeteciliğe başladı, 1879’da profesör oldu. Bu yıllar, İngiliz emperyalizminin bütün İslam dünyasını, bu arada Mısır’ın bağlı bulunduğu Osmanlı İmparatorluğu’nu acıklı şekilde tehdit ettiği devredir.
1880’de Mısır’ın resmi gazetesi olan «El-Vakaayî’ul-Mısrîye»nin başına geçen Muhammed Abdüh, çok değerli baş yazıları ile modern düşünceleri yaymaya başladı, bu yazılar Batı ve Doğu dünyasında yankılar uyandırdı. Abdüh, bu arada, İngiliz emperyalizmine karşı İslam dünyasının henüz yıkılmamış tek kuvveti olan Osmanlı İmparatorluğu’nu şiddetle tutuyordu. 1882’de Mısır’dan ayrıldı, Paris’te yayın hayatına devam etti. 1885’te Beyrut’a yerleşti. 1899’da II. Abdülhamit onu Mısır müftülüğüne atadı. Muhammed Abdüh, bundan sonra, Ezher Üniversitesi’ni yenileştirdi. Cemalettin’in eserlerini Farsça’dan Arapça’ya çevirdi. Öğrencisi Reşit Rıza’nın 1897’den beri yayınladığı «el-Menâr» adındaki dergide düşüncelerini yaymaya devam ederken 56 yaşında öldü.
