Mürekkebin içindeki maddeler ve kimyasal özellikleri nelerdir? Tükenmez kalem ve mürekkep hakkında bilgi. Solventlerin özellikleri ve zararları.
Yazı veya baskı yapmak için kullanılan, sıvı veya yarı sıvı kırtasiye malzemesine mürekkep denir. Mürekkepler renkli veya renksiz, su bazlı veya organik bazlı olabilir. Mürekkepler renk verici (pigment), bağlayıcı, dolgu maddeleri ve çözücü (solvent) den oluşur.
Mürekkep, çeşitli kimyasal bileşiklerden oluşan bir sıvıdır ve genellikle yazı yazmak veya çizmek için kullanılır. Tükenmez kalemler ise mürekkep içeren özel kalemlerdir ve daha uzun süre dayanır. Mürekkep ve tükenmez kalemler hakkında daha fazla bilgi edinmek için bu yazıyı okuyabilirsiniz.
Mürekkepler genellikle birkaç bileşenden oluşur, bunlar pigmentler, bağlayıcı maddeler, çözücüler ve katkı maddeleridir. Pigmentler, mürekkebin rengini ve yoğunluğunu belirleyen parçacıklardır. Bağlayıcı maddeler ise pigmentleri bir arada tutan ve mürekkebin yapışkanlığını artıran bileşenlerdir. Çözücüler, mürekkebin sıvı formunu sağlayan bileşenlerdir. Katkı maddeleri ise mürekkebin özelliklerini geliştirmek için kullanılır.
Tükenmez kalemlerin mürekkepleri, çoğunlukla su bazlı veya yağ bazlı olabilen özel mürekkeplerdir. Su bazlı mürekkepler, hızlı kuruma özelliği nedeniyle daha popülerdir. Yağ bazlı mürekkepler ise daha kalıcıdır ve suya dayanıklıdır.
Mürekkeplerin solventleri, mürekkeplerin karışımına yardımcı olan kimyasallardır. Bunlar genellikle zararlı kimyasallar olabilirler ve sağlık için risk taşıyabilirler. Özellikle endüstriyel solventler, işyerlerinde çalışanların maruz kaldığı zararlı etkiler nedeniyle ciddi bir endişe kaynağıdır.
Sonuç olarak, mürekkep ve tükenmez kalemler, farklı kimyasal bileşenlerin bir araya gelmesiyle oluşur. Solventler, mürekkebin karışımına yardımcı olmak için kullanılan bileşenlerdir ve sağlık açısından risk taşıyabilirler.
- Pigment: Mürekkebe renk veren kimyasaldır.
- Bağlayıcı: Mürekkebin özellikleri belirleyen en önemli kısımdır.
- Dolgu : Mürekkep maliyetlerini düşürürken bazı önemli özellikler de katan inorganik kimyasallardır.
- Solvent: Mürekkebin viskozitesini ayarlamak için kullanılan çözücüdür.
Günümüzde kullanılan mürekkepler yazma ve baskı amaçlı kullanılan mürekkeplerdir.
Tükenmez kalem, dolma kalem mürekkepleri su bazlıdır, yani içeriğindeki kimyasallar suda çözülmüştür. Organik bazlı mürekkeplerde ise mürekkebin daha hızlı kuruması için uçucu organik solventler ilave edilmektedir. Mürekkepler genelde demir sülfat, tannik asit ve gallik asit gibi asit karışımı ihtiva ederler. Günümüzde en çok kullanılan mürekkep, gallik asit, demir(ll) sülfat ve tartarik asidin suda çözünmesiyle hazırlanan mavi – siyah mürekkeptir.
Dolma kalemlerde kullanılan mürekkepler homojendir ve kâğıt üzerine geçirildiğinde zamanla koyulaşır. Bu mürekkep ile yazılmış belgelerin yaşını saptamada araştırmacıların sıkça başvurduğu bir yöntemdir.
Matbaa mürekkepleri organik bazlıdır, petrol türevi çözücüler ve hızlı kurumayı sağlamak amacıyla yardımcı maddeler içerirler. Kitaplar, gazeteler, dergiler, paketler, kutular, paralar, pullar afiş ve broşürler üzerinde bulunan yazı ve resimlerin hemen hepsi mürekkepler ile hazırlanmıştır.
Tükenmez Kalem
Tükenmez kalem mürekkep dolu bir tüp ile bunun ucuna monte edilmiş bir bilyeden oluşur. Bilye kalemin ucundaki sokete sıkıca oturmuştur. Bilye sadece kağıdın üstüne akacak kadar mürekkebin akmasına izin verir. Tükenmez kalem kağıt üstünde hareket ettikçe, bilye yuvası içinde döner. Bu dönme ile tüpten aldığı mürekkebi kağıdın üstüne taşır. Böylelikle istenilen yazı yazılmış olur. Tükenmez kalemin mürekkebi, dolmakalem mürekkebinden farklıdır. Daha kıvamlı bir mürekkep olup, boyama gücünü artırıcı, kayganlaştırıcı, koyulaştırıcı ve kurutucu maddelerle takviye edilmiştir.
içlerinde boya maddesi bulunan mürekkepler “tükenmez kalem” olarak anılan kalemlerde kullanılır. İçlerine su da katılmayan bu mürekkepler, dolma kalemlerdekilerin aksine oldukça koyulardır. Keçeli kalemlerde kullanılan boya – katkılı mürekkeplerde ise kurumayı önlemek için alkol kullanılır.
Mürekkep, yazıldığı yüzeye geçtikten sonra maruz kaldığı, ışık, hava ve neme bağlı olarak, bazı bileşenlerinde değişmeler yaşanır. Kağıda geçen mürekkepteki değişimler sırasıyla şu şekildedir:
- Boyar maddelerin bozunması
- Çözücülerin (solvent) buharlaşması
- Reçinelerin sertleşme polimerizasyonuna uğraması
Matbaacılıkta kullanılan petrol türevli solventler insan sağlığına ve doğaya çok büyük zararları olabilen, birçoğu kanserojen gurubuna giren solventlerdir. Solventlerdeki, zararlı kimyasallar çalışanlar üzerinde etkiye sahiptir.
Solventlerin bir çoğu yanıcı, uçucu, kolay buharlaşıp ortama zehirli veya patlayıcı gaz karışımları verebilen özelliğe sahiptir. Bazılarının uyuşturucu etkileri de olabilir. Bazı solventler, yanmaları sonucunda zehirli gazlar da oluştururlar. Soiventlerin insan vücuduna nüfuzu birkaç şekilde olabilmektedir. Bunlar solunum, cilt yolu ve ağız yoludur.
Solvent buharı, akciğerler aracılığıyla kolayca kana karışırlar. Kana karışan solvent diğer organlarda, öncelikle üst solunum yollarına büyük zarar verir.
Solvent bulaşmış ellerle yenilen yemek ya da doğrudan solvent bulaşmış yiyeceklerin tüketilmesi sindirim yoluyla zarara neden olur.
Solventler aynı zamanda yağ çözücü özellikleriyle derinin koruyucu etkisini azaltırlar ve deriden rahatlıkla emilir ve kana geçerler. Cilt yoluyla vücuda nüfuz eden solvent, tıpkı solunum yoluyla alınıp kana karıştığındaki gibi diğer organlara da zarar verecektir. Deride kuruma ve çatlaklardan, deri iltihabına kadar bir çok sağlık sorunları yaşanabilir.
Çalışma ortamlarında solvente maruz kalan kişiler üzerinde çeşitli etkiler görülebilir. Birçok solvent, merkezi sinir sistemini ve beyni etkiler.
