Orta Amerika Birleşik Eyaletleri nedir? Tarihte aynı ABD gibi yapılanmış olan Orta Amerika ülkelerinin kurduğu birlik hakkında tarihi ve siyasi bilgiler.
Orta Amerika Birleşik Eyaletleri Bayrağı
Orta Amerika Birleşik Eyaletleri, İspanyolca Provincias Unidas de Centro-America, Guatemala, Honduras, El Salvador, Kosta Rika ve Nikaragua’nın ayrı devletler olmadan önce oluşturdukları birlik (1823-40).
Bu eyaletler 16. yüzyılın başlarından beri bugün Meksika’nın eyaleti olan Chiapas ile birlikte Guatemala genel valiliği adı altında Nueva Espana genel valiliğine bağlı bir sömürge durumundaydı. 1821’de bağımsızlıklarını ilan ettiler ve ertesi yıl Augustın de Iturbide’nin yönetimindeki kısa ömürlü Meksika İmparatorluğu’na katıldılar. Mart 1823’te Iturbide’nin yönetimden çekilmesi üzerine, çoğu toplumun üst sınıflarını temsil eden delegeler temmuzda Guatemala kentinde toplanarak Orta Amerika Birleşik Eyaletleri adıyla bağımsız, federal bir cumhuriyet kurdu. Hazırlanan anayasa uyarınca federal merkez Guatemala kenti oldu, eyaletlere yönetsel özerklik tanındı, kölelik kaldırıldı ve Katolik Kilisesi’nin ayrıcalıkları korundu. Birleşik Eyaletler’in başkanıyla eyalet başkanlarının seçiminde ise yalnızca üst sınıflar oy kullanabilecekti.
Birleşik Eyaletler’in ilk başkanlığına 1825’te Manuel Jose Arce seçildi.
Liberallerle muhafazakârlar arasındaki mücadele kısa sürede iç savaşa dönüştü. 1830’da başkan seçilen liberallerin önderi Francisco Morazân kilisenin etkisini azaltan bir dizi yasa çıkardı ve sanayiyle ticareti geliştirmeye çalıştı. 1834’te de başkenti, muhafazakârların etkin olduğu Guatemala kentinden San Salvador’a taşıdı. Din adamlarınca liberallerin neden olduğu bir bela olarak nitelenen 1837’deki kolera salgınının ardından muhafazakârlar Yerlileri ayaklanmaya kışkırttı. Ayaklanmanın önderlerinden Rafael Carrera’nın 1838’de Guatemala kentini ele geçirmesi üzerine eyaletlerin çoğu birlikten ayrıldı. Nisan 1839’da yalnızca El Salvador birliğe üyeliğini sürdürüyordu. Mart 1840’ta Carrera karşısında ağır bir yenilgiye uğrayan Morazân görevden çekildi. Birliği yeniden kurmaya yönelik çeşitli girişimler sonuçsuz kaldı.
Guatemala yönetimi 19. yüzyıl boyunca Orta Amerika devletlerini zorla egemenliği altına almak için yoğun çabalar harcadı. Guatemala’da diktatörlüğünü kuran Carrera birçok kez El Salvador, Honduras ve Nikaragua’ya müdahale ederek oralarda muhafazakâr yönetimlerin kurulmasını sağladı. 1873-85 arasında Guatemala başkanlığını yürüten Justo Rufino Barrios 1885’te kendini birliğin başkanı ilan ederek El Salvador’a girdi, ama Chalchuapa Çarpışması’nda (2 Nisan) yenilerek öldürüldü.
