Osmanlı Dönemi Çinicilik Sanatı, Çiniciliğin En Güzel Örnekleri

0
Advertisement

Osmanlı dönemi çinicilik sanatı hakkında kısa bilgiler. Çini sanatının en güzel örneklerini vermiş olan Osmanlı çiniciliği hakkında kısa bilgi.

Osmanlı Dönemi Çinicilik Sanatı

Osmanlı Dönemi Çinicilik Sanatı

Çinicilik sanatını, geliştirerek yaşatan Osmanlılar, 15. yüzyılda, olgun bir sanat anlayışı sergilediler ve güzel eserler yaptılar. 1420’de yapılan Bursa’daki Yeşil Cami ile daha sonra yapılan Yeşil Türbe, Osmanlı çiniciliğinin en güzel örnekleridir.

Bursa Yeşil Camii Çinileri

Bursa Yeşil Camii Çinileri

Yeşil Türbe Çinileri

Yeşil Türbe Çinileri

Osmanlılar, sarı ve yeşil renkte çiniler kullandılar. İstanbul’un fethinden sonra, yapılan anıtsal eserlerde, çinicilik mesleği büyük boyutlara ulaştı. 1472’de yapılan Çinili Köşk, çini sanatının en güzel örneklerini yansıtır. Burada ve bundan sonraki yapılarda, mozaik çiniler geniş ölçüde kullanıldı. Altın yaldızlı tek parça çiniler de, süslemede ağırlık kazandı. Kanuni’nin babası için yaptırdığı Sultan Selim Türbesi ile oğlu Mehmet için yaptırdığı Şehzade Türbesi, bu tür süslemelerin çok kullanıldığı yerlerdir.

Çinili Köşk

Çinili Köşk

Renk bakımından bolluk, daha sonra Süleymaniye, Sultanahmet ve Yeni Cami’de görülür. Mimar Sinan’ın anıtsal eserlerinde, özellikle de hünkar mahfillerinde, zengin çini dekorları kullanıldı. 17. yüzyılda mavinin yanı sıra III. Mehmet’in Türbesi ile Topkapı Avlusu’ndaki I. Ahmet’in kütüphanesinde yeşil renk daha çok ilgi gördü. Bu sanatı canlandırmak için, 18. yüzyılda, İstanbul’da Tekfur Sarayı’nda bir çini atölyesi açıldı. İznik çiniciliğini sonraki yıllarda Kütahya sürdürdü. İstanbul’da Yıldız Sarayı bahçesinde de bir çini atölyesi kuruldu.

Sultan Selim Türbesi Çinileri

Sultan Selim Türbesi Çinileri

Osmanlılar döneminde çini süsleme, Bursa yapılarından başlayarak geniş ölçüde kullanılmıştır. Bursa’da Yeşil Cami ve Yeşil Türbe halen bu sanatın güzelliklerini sergilemektedir. Ancak Türk çiniciliğinin en parlak dönemi, İznik çinilerinin yaygınlaşmaya başlamasıyla olmuştur. Osmanlı çini sanatının getirdiği ilk büyük yenilik, çok renkli sır tekniği olmuştur. Mercan kırmızısı, firuze, mavi, koyu yeşil, lacivert, beyaz ve bazen siyah rengin, sır altında kullanılması; dünya çini sanatında benzeri görülmemiş bir uygulama olmuştur. Diğer bir yenilik ise sır altı tekniğiyle yapılan mavi-beyaz çinilerdir. İznik çiniciliği Avrupa sanatını da etkilemiş, İtalya’da taklit üretimler yapan atölyeler açılmıştır.

Advertisement

17. yüzyılda İznik atölyelerinin yerini Kütahya sonra da Çanakkale almıştır. Bu çok değerli güzel sanat dalı, bu yüzyıldan sonra gerilemeye, sonra da sönmeye yüz tutmuş ve çini atölyeleri birbiri ardından kapanmıştır. Edirne II. Murat Camisi’nde, Yavuz Sultan Selim Cami ve Türbesi’nde, Kanuni Sultan Süleyman Türbesi, Topkapı Sarayı’ndaki III. Murat Han Dairesi gibi pek çok mimari yapıda çiniciliğin sanatsal örnekleri görülmektedir.

Çini Nedir? Sözlük Anlamı

  • “Çini”
    1. Duvarları kaplayıp süslemek için kullanılan, bir yüzü sırlı ve genellikle çiçek resimleriyle bezeli, pişmiş, balçık levha, fayans
    “Bizi sarar bir sülüs yazı görsek duvarda / Bize heyecan verir bir parça yeşil çini” – F. N. Çamlıbel
    2. Sırlı ve süslü, pişmiş balçıktan yapılan
    “Çini sobayı gürültü etmemeye çalışarak yakardı.” – R. H. Karay
  • “çini döşemek”
    bir yeri çini ile kaplamak


Leave A Reply