Osmanlı saray teşkilatında bir tür hizmetli olan baltacı ne demek? Baltacıların görevi nedir? Baltacılar ile ilgili olarak genel bilgiler.
Osmanlı’da Baltacı Ne Demek?
Baltacı, teberdar ve teberli olarak da bilinir, Osmanlı saraylarında görev yapan bir tür hizmetli, özel muhafız. Baltacılar taşıdıkları uzun saplı baltalarıyla tanınmışlardı.
Baltacılar Osmanlı Devleti’nin ilk dönemlerinde sarayın odun gereksinmesiyle doğrudan ilgiliydiler. Rivayete göre II. Murad döneminde (1421-51) seferde yol açmak, çadırları kurup kaldırmak da bunların göreviydi. 15. yüzyılın ikinci yarısında baltacıların bir bölümü “zülüflü baltacılar” adıyla örgütlenerek Yeni Saray’ın (Topkapı Sarayı) hizmetine verildiler. Sarayın önemli yerlerini korumakla görevlendirilen zülüflü baltacılar, törenlerde de padişahın gücünü ve görkemini simgeleyen muhafız kıtalarında yer aldılar. Beyazıt’taki Eski Saray baltacıları ise şehzade ve sultanların hizmet ve korumasından sorumlu olup kızlar ağasına bağlıydılar.
Baltacı sınıfı için Acemi Ocağı ile Galata ve İbrahim Paşa saraylarındaki bölüklerden seçilen adaylar özel eğitim görürlerdi. En büyük amirleri baltacılar kethüdasıydı. Sonra bölükbaşı ve odabaşı gelirdi. Yetenekli baltacılar çeşnigirlik, müteferrikalık, kilercibaşı baltacılığı, divanhanecilik, bıçak mülazımlığı gibi saray görevlerine atanırlardı. Sarayın temizliği, sarayda çıkan yangınları söndürmek, saray ileri gelenlerinin cenazesini taşımak da baltacıların görevlerindendi. Zülüflü baltacılara, haremle olan yakın ilişkileri nedeniyle yalnızca önlerini görebilecek biçimde yüksek atlas yaka taktıkları için “yakalı baltacılar” da denirdi.
19. yüzyıldaki düzenlemelerde baltacılar, Teberdaran-ı Hassa adı altında Hassa ordusuna bağlı saray muhafız birliği olarak örgütlendi.
