Otuz Yıl Savaşları Nedir? Sebepleri, Savaşlar ve Sonuç Ne Olmuştur?

Otuz Yıl Savaşları nelerdir? 30 yıl savaşlarının isimleri, tarihleri, kimler arasında olduğu, neden ve sonuçları hakkında bilgi.

Otuz Yıl Savaşları; XVII. yüzyılda, Orta Avrupa’da, özellikle Almanya ve Bohemya’da, 1618’den 1648’e kadar süren kanlı çarpışmalara “Otuz Yıl Savaşları” denir. Bu savaşlar dört bölüme ayrılır: Bohemya Savaşı (1618-1625), Danimarka Savaşı (1625-1629), İsveç Savaşı ( 1630-1635), İsveç-Fransa Savaşı (1635-1648).

Otuz Yıl Savaşları dinî uyuşmazlıklardan çıktı. Katolik Avrupa ile Protestan Avrupa arasında çarpışma kaçınılmaz hale gelmişti. Buna politik sebepler de eklenince, otuz yıl süren savaşlar patlak verdi. Katolikler’in başında, Almanya İmparatorluğu’na da sahip bulunan Avusturya’lı Habsburg hanedanı, Protestanların başında da, İmparatora ismen bağlı Alman prensleri vardı. Savaşların ilk ikisi dinî, son iki ise tam anlamı ile politikti. Otuz Yıl Savaşları, Avrupa’da olan son dinî çarpışmalardır.

Bohemya Savaşı (1618-1625).

Avusturya, Bohemyalılar’ı zorla Katolik yapmaya kalkınca, varlıklarını kaybedeceklerini anlayan Bohemyalılar, ayaklandılar. Başlarına iyi bir asker olan Kont Matthias von Thurn geçti. Protestan Birliği de Kont Mansfeld’i gönderdi. İki Protestan komutan Prag şehrini aldılar, Katolik ordusunu bozguna uğrattılar. Thurn, bundan sonra, Viyana’ya doğru yürüdü. II. Ferdinand, karşılaştığı zorluğa rağmen, dayandı. Kış geldiği için Thurn, Katolik prensliklerden ağır baçlar alarak geri çekildi. II. Ferdinand, bu sırada Almanya İmparatoru seçilince, durumunu kuvvetlendirdi. Papa, İspanya ve Katolik Birliği Prensleri ile anlaşma yaptı. Protestanlar da Palatinat “seçmen prensi” Friedrich’i Bohemya Kralı ilân ettiler. “Kış Kralı” adı verilen Frederick, Kont Thurn’u yeniden Viyana üzerine yolladı. Şiddetli soğuklar Viyana’yı gene korudu, Protestan ordusu çekildi.

İmparator kuvvetli bir ordu kurmaya çalışıyordu. Katolik İspanya da İmparatora Spinola komutasında bir ordu yollayınca savaş milletlerarası bir durum aldı. Protestan Kıral Friedrich’in ordusu 1620’de Beyaz Dağlar Savaşı’nda yenildi. İki taraf da ele geçirdikleri yerlerde tüyler ürperten işkenceler yapıyorlardı.

Savaş daha yıllarca sürdü. En sonunda, Katolikler’in başkomutanı Johann Tilly’nin elde ettiği başarılar, Habsburglar’ı kurtardı. 1625’te Katolik İmparator, Protestan ülkelerinden çoğunu ele geçirmiş, buralarda tek söz sahibi insan olmuştu.

Danimarka Savaşı (1625-1629).

Katolik Birliği orduları İle İspanyolların Aşağı Saksonya’ya yürümeleri üzerine Danimarka Kralı IV. Christian da savaşa katıldı. Holstein Dukası olduğu için bir Alman Prensi sayılırdı. Amacı görünüşte Protestanlara yardımdı, ama, aslında Bremen ve Werden Papazlıklarını ele geçirmek istiyordu. Protestan İngiltere ile Hollanda da kendisine yardım edince, Almanya savaşları bir Avrupa savaşı oluverdi.

Protestan bir aileden Bohemya’da dünyaya gelmesine rağmen, Katolik ordularına komuta eden Wallenstein 1626’da, Silezya ve Macaristan’da Protestan ordularını yendi. Tilly de Brunswick’de IV. Christian’ın ordularını püskürttü. Bundan sonra Wallenstein ve Tilly, Danimarkalılar’ı sürdüler, Holstein Dukalığına girdiler. Birçok Protestan Prenslik ve Dukalıkları Viyana’nın boyunduruğu altına girince, Danimarka Kralı barışa razı oldu. 1629’da yapılan Lübeck antlaşması ile IV. Christian, Almanya işlerinden elini çekti. Yağma ile kuvvet bulan bir orduya, Wallenstein gibi iyi bir komutana sahip olan İmparator Ferdinand, Avrupa’da korkulur bir baş oluyordu. Almanya’nın komşuları bundan haklı olarak ürktüler.

İsveç Savaşı (1630-1635).

İsveç Kralı Gustaf Adolf, Baltık Denizi kıyılarında İmparatorun askerlerini görmek istemezdi. Fransa da onu savaşa katılmaya zorluyordu, çünkü Habsburglar’ın kuvvetlenmesi Ren nehrini sınır sayan Fransa Başbakanı Richelieu’ nün amacına aykırıydı. Böylece, Katolik Fransa ile Protestan İsveç anlaştılar, Gustaf Adolf, Alman Protestanlarının kurtarıcısı gibi savaşa girdi.

Artık savaşlar dinî olmaktan çıkmış, siyasi olmuştu. İsveçliler, Magdeburg’u alınca, Alman prensliklerinde çözüntü başgösterdi. Baltıktan Alpler’e kadar uzanan geniş bir bölgeyi ellerine geçirince, Gustaf Adolf “İmparator” gibi görülmeye başlandı, 1634’te Nördingen’de Katolik ordusu, İsveçliler’i yenince, yorulan taraflar barışa el uzattılar. 1635’te Prag’da barış yapıldı ama, bu savaşa gene son vermedi, bir duraklama oldu.

İsveç-Fransa Savaşı (1635-1648)

Savaşın bu bölümü tam politikti. Kuvvetlenen Habsburglar’a karşı, Katolik Fransa yeniden isveç’le birleşti. Richelieu bir yandan İspanya ile, öbür yandan da Katolikler’le savaşıyordu. Alman Protestanları’nın bir kısmı ise Katolikler’le birleşip İsveçliler’i sürmeye çalıştılar. İki büyük devletin, yani Fransa ile Avusturya’nın Avrupa’da tek söz sahibi olma amacı, şehirleri yakılıp, soyulmuş, halkı öldürülmüş Almanya’yı daha 13 yıl sonsuz acılara uğrattı. Fransız Mareşali Turenne ile kralın yeğeni Prens Condâ, İsveçliler ile birlikte İmparatorun Katolik ordularını yer yer yenilgiye uğratarak, Bavyera kapılarına dayandı (1648). Katolikler daha 1643’te barış görüşmelerini istemişlerdi. Fransız, İsveç orduları, Habsburglar’ın başkentine yaklaşınca İmparator III. Ferdinand yenilgiyi tam kabul etti. 1648’de Westphalia Antlaşması imzalandı.

Sonuç

Otuz Yıl Savaşları sonunda Almanya ayrı ayrı beyliklere bölündü. Fransa ve İsveç toprak kazandılar. Fransız Bourbonları ile Avusturya Habsburglar’ı arasında düşmanlık tarihte silinmez bir iz bıraktı. Antlaşma, o tarihe kadar yapılan ilk medenî yazılı sözleşme idi ve Almanya’yı parçalamasına rağmen, din anlaşmadıklarına son vermişti.

Kaynak 2

Otuz Yıl Savaşları

Otuz Yıl Savaşları;(1618-1645). Habsburglarla Bourbonlar arasında otuz yıl süren ve Avrupa Hristiyan dünyasında derin etkiler bırakan dinsel savaşlardır. Başlagıçta bir mezhep kavgası gibiyken Habsburglara karşı genel savaşa dönüştü. Augsburg barışıyla kilise mallarının kamulaştırılması yasaklanmışsa da, Protestan Alman prensleri bunu tanımadılar, bazı Alman prensler de Calvinciliği tanıdılar. Bunlara karşı Cizvitciler de, kendi reformlarını ödün vermeksizin sert bir biçimde uygulamaya başlayınca, Protestan prensler, 1608’e ilk kez Protestan birliğini kurmayı gerçekleştirdiler.

Bohemya Protestanları, 23 Mayıs 1618’de Bohemya’da merkezi Prag olan asi bir hükümet kurdular. Çekler ise, Mathias’ın öldüğünü ileri sürerek tacı, Ferdinand’ın yerine, Protestan birliğinin lideri olan Pfalz’ın seçici prensi V. Freiderich’e verdiler. II. Ferdinand bunu tanımayınca savaş başladı. II. Ferdinand, Pfalz’ı işgal etti ve Protestanların kiliselerini kapattı. Böylece 1618’de Prag Porotestanları ile başlayan ve hızla gelişen çatışmalar, sonraki yıllara uzandı. Hasburg İmparatoru yetkileri aldığı gibi, 1623’te toplanan Regensburg Kongresi’nde de, statükoya hukuki bir nitelik vermek istedi. Ancak, başta Fransa olmak üzere, Venedik ve Savoia, Almanya’nın güçlenmesinden endişe duyarak gelişmelere karıştılar. II. Fedinand, ele geçirdiği toprakların önemli bir bölümünü Katolik mezhebini kabul etmeleri koşuluyla Protestanlara verdi. 1624’te Danimarka Kralı IV. Christian da savaşa katıldı.

1625’te II. Ferdinand, 1595’ten beri kamulaştırılmış olan kilise mallarının yeniden kiliseye verilmesini içeren bir ferman yayınladı. İtalya’da İspanyollar ile Savoia dükalığı, Montava ve Monferrato tahtına bir Fransız prensinin oturmasını isteyince, bu bölgeler de savaş alanına katılmış oldu. İsveç Kralı II. Gustav, Bohemya topraklarına kadar indi. Ancak 1632’de ölmesi üzerine Hasburglar yeniden üstünlüğü elde ettiler 1635’te Prag’ta imzalanan bir barışla bölgedeki topraklar eski sahiplerine verildi. Prensler ise, kilise mallarının yeniden kiliseye verilmesi koşulunu kabul ettiler. Böylece huzur sağlanır gibi oldu. Ancak İsveç, Weimer Dükalığı ve Hesse kontu bu durumu kabul etmeyince, Fransa’da kardinal Richilieu, ülkesindeki Protestanları tutarak, Hasburglara karşı mücadeleye girişti.

Sonuç

Böylece savaş Pireneler, Piemonte ve Flandr cephelerine yayıldı. Almanya toprakları büyük zarar gördü. 24 Ekim 1548’de imzalanan Vestfalya Antlaşması ile, İmparator Ferdinand, Alsace ve Lorraine bölgelerini Fransa’ya verdi. Batı Pomeranya da Rusya’ya verildi. Bu arada Hollanda ve İsviçre’nin de bağımsızlığı tanındı. Otuz Yıl Savaşları sonucunda, Protestanlar birleştiler, böylece Calvinciler ile Luherciler, eşit tutulmaya başlandı, Prenslerin imparatora olan bağlılıkları azaldı, ayrıca Yukarı ve Aşağı Almanya federasyon konumunu elde etti. İmparatorun yetkilileri ve meclisinin etkinliği iyice azaldı, prenslerin imparatorun ve meclisin onayını almadan barış ve savaş kararı alma ve yasa çıkarma yetkileri arttı.