Pandemilerin aşamaları nelerdir? Dünya Sağlık Örgütü’ne göre pandemilerin 6 fazı, pik dönemi ve sonrası nasıl belirlenir, ne demektir?
Pandemi uyarısının 6 aşaması
Doğada, influenza virüsleri hayvanlar, özellikle kuşlar arasında sürekli dolaşır. Bu tür virüsler teorik olarak pandemik virüslere dönüşebilse de, Faz 1’de hayvanlar arasında dolaşan hiçbir virüsün insanlarda enfeksiyona neden olduğu bildirilmemiştir.
Faz 2’de evcil veya vahşi hayvanlar arasında dolaşan bir hayvan influenza virüsünün insanlarda enfeksiyona neden olduğu bilinmektedir ve bu nedenle potansiyel bir pandemik tehdit olarak kabul edilir.
Faz 3’te, bir hayvan veya insan-hayvan influenza reassortant virüs, insanlarda sporadik vakalara veya küçük hastalık kümelerine neden olmuştur, ancak topluluk düzeyinde salgınları sürdürmek için yeterli insandan insana bulaşma ile sonuçlanmamıştır. Bazı durumlarda, örneğin enfekte olmuş bir kişi ile korunmasız bir bakıcı arasında yakın temas olduğunda sınırlı insandan insana bulaşabilir. Bununla birlikte, bu tür sınırlı koşullar altında sınırlı bulaşma, virüsün bir pandemiye neden olmak için gerekli olan insanlar arasında bulaşabilirlik seviyesini kazandığını göstermez.
Faz 4, “toplum düzeyinde salgınlara” neden olabilen bir hayvan veya insan-hayvan influenza reassortant virüsünün doğrulanmış insandan insana bulaşması ile karakterize edilir. Bir toplulukta sürekli hastalık salgınlarına neden olma yeteneği, bir pandemi riskinde önemli bir yukarı doğru kaymaya işaret eder. Böyle bir olaydan şüphelenen veya doğrulayan herhangi bir ülke, durumun birlikte değerlendirilebilmesi ve hızlı bir pandemik çevreleme operasyonunun uygulanması durumunda etkilenen ülke tarafından bir karar alınması için acilen DSÖ ile görüşmelidir. Faz 4, bir pandemi riskinde önemli bir artışa işaret eder.
Faz 5, virüsün bir DSÖ bölgesindeki en az iki ülkeye insandan insana yayılması ile karakterize edilir. Çoğu ülke bu aşamada etkilenmeyecek olsa da, 5. Aşama’nın bildirimi bir pandeminin yakında olduğuna ve planlanan etki azaltma önlemlerinin organizasyonunu, iletişimini ve uygulanmasını sonuçlandırma süresinin kısa olduğuna dair güçlü bir işarettir.
Faz 6
Faz 6, pandemik evre, 5. Evre’de tanımlanan kriterlere ek olarak, farklı bir DSÖ bölgesindeki en az bir ülkede topluluk düzeyinde salgınlarla karakterize edilir. Bu evrenin belirlenmesi, küresel bir pandeminin devam ettiğini gösterir.
Pik sonrası dönemde, yeterli sürveyansa sahip çoğu ülkede pandemik hastalık seviyeleri, gözlemlenen pik seviyelerin altına düşecektir. Pik sonrası dönem, pandemik aktivitenin azalmakta olduğunu gösterir; ancak, ek dalgaların oluşup oluşmayacağı ve ülkelerin ikinci bir dalgaya hazırlanmaları gerekip gerekmediği belirsizdir.
Önceki pandemiler aylara yayılmış aktivite dalgaları ile karakterize edilmiştir. Hastalık aktivitesi seviyesi düştüğünde, kritik bir iletişim görevi bu bilgiyi başka bir dalga olasılığı ile dengelemek olacaktır.
Pandemi sonrası dönemde influenza hastalığı aktivitesi, mevsimsel grip için normalde görülen seviyelere dönmüş olacaktır. Pandemi virüsünün mevsimsel grip A virüsü gibi davranması beklenir. Bu aşamada, sürveyansın sürdürülmesi ve pandemik hazırlık ve müdahale planlarının buna göre güncellenmesi önemlidir. Yoğun bir iyileşme ve değerlendirme aşaması gerekebilir.
Kaynak DSÖ (Dünya Sağlık Örgütü) web sitesi
