Parazit çeşitleri ve özellikleri ile ilgili bilgiler. Parazitler kaç kısımdan oluşur ve bu kısımların özellikleri nelerdir?
Parazit Çeşitleri ve Özellikleri
Şeritlerin vücudu iki kısımdan oluşur. Birinci kısım baş ve boyun bölgesidir ki, bu kısımda tutunmayı (çengel) sağlayan yapılar bulunur.
İkinci kısım bölmelerden oluşur. Boyun ve başa yakın bölmeler küçük, orta ve sondakiler ise olgun ve büyüktür. Tenyalar, larva evresinin geçtiği yere göre isimlendirilir. Yuvarlak solucanlarda her parazit 200.000’den fazla yumurta bırakır.
- Sığır tenyası: Dışarı atılan yumurtalar, otlarla birlikte sığırın midesine geçer. Oradan da kan yoluyla kasa gider. Sığırın kasında keseli larva oluşur. Daha sonra larva, kist haline geçer. Eğer böyle kistli sığır eti, iyice pişmeden yenirse insanın midesinde kist erir. Larva, çengelleriyle bağırsak yüzeyine tutunarak 2,5 ayda ergin hale gelir.
- Domuz tenyası: Ana konak domuz olduğundan larva evresi domuzda geçer. Hayat devresi sığır tenyası gibidir, insana iyi pişmemiş domuz etleriyle geçen larva, 3 ayda erginleşir.
- Köpek tenyası: Ergin evresi, kurt, kedi ve köpeklerde; larva evresi ise, ara konak olan; sığır, domuz, koyun, keçi ve insanda geçer. Bu tenya, birkaç yıl veya 15 yılda bir çoçuk başı kadar büyür. Ameliyatla çıkarılır, geç kalınması halinde ölümle sonuçlanır.
- Balık tenyası: Ergin halde kedi, köpek, domuz ve insanların bağırsaklarında yaşar. İnsan parazitlerinin en büyüğüdür (uzunluğu 10-15 metre olabilmektedir). Larva evresi, balıkta geçer.
- Bağırsak solucanı (Ascaris): Ara konağı bulunmaz, erginleri insan ve domuzların ince bağırsağında parazit yaşar. Erkekleri 15-25 cm, dişileri 20-40 cm boyundadır. Kirli ellerle ve kirli sebzelerle yumurtaları insana geçer.
- Kancalı kurt: İnsanların bağırsağında kan emen parazit olarak yaşayan bu canlılar, kanamalara da sebep olduğundan kansızlığa yol açmaktadır.
- Kıl kurdu: Çocuklarda gelişmeyi engelleyen bu parazit, gençlerin ince bağırsağında, yaşlıların ise kalın bağırsağında yaşar. Bu canlıların dişileri, genellikle geceleri anüsten dışarı çıkar ve yumurtlar. Bu yumurtalar, insan cildinde kaşıntıya sebep olur. Kaşıma sonunda yıkanmadan ağıza götürülen eller ile tekrar sindirim sistemine geçen yumurtalar ince bağırsakta tekrar ergin hale geçer.
- Trişin: Kistleri domuz etinde geliştiğinden ülkemizde az rastlanır. Larvalar bağırsak duvarını delip, kan damarlarına girer.
Kan yoluyla iskelet kaslarına geçerek buraya yerleşir ve kas tirişini adını alır. Bu durum şiddetli ağrılara sebep olur. Gelişebilmeleri için başka konağa geçmeleri gerekir. Ancak ikinci konakta, kas tirişini bağırsak tirişini haline geçer ve çiftleşir.
Malarya parazitinin hayat devrelerinin basit diyagramı
Karaciğer Kelebekleri
Omurgalı hayvanlar ve insanlarda parazit olarak yaşarlar, insanda karaciğer toplardamarlarında ve safra yollarında bulunur. Safra yollarını tıkayıp, sarılığa sebep olur. Dallanmış bir bağırsak sistemi, ağız ve karın vantuzu görülür. Parazit, karaciğeri tahrip eder, tedavisi yapılabilir. Hermafrodit veya ayrı eşeylidir.
Şeritler ve Tenyalar
Yaklaşık 1.000 türü bulunan bu canlıların tamamı, omurgalı hayvanların ve insanların iç organlarında parazit olarak yaşar. Vücutları yassı ve şerit şeklindedir. Besinlerini, vücut duvarlarından difüzyonla alır. Bu sınıfa örnek olarak; Sığır Tenyası, Köpek Tenyası, Domuz Tenyası ve Balık Tenyasını verebiliriz.
