Parçacık Fiziği Ne Demek? Neyi İnceler? Parçacık Nedir? Özellikleri

0
Advertisement

Parçacık fiziği nedir? Parçacık fiziği denilince ne anlamalıyız? Parçacık fiziği ile ilgili bilgi, parçacık nedir, özellikleri nelerdir?

Parçacık Fiziği

parçacık fiziği, yüksek enerji fiziği olarak da bilinir, maddeyi oluşturan temel (atom-altı) parçacıklann yapılarının ve davranışlarının incelenmesini konu edinen fizik dalı. Nükleer fizik ve kozmik ışınlar fiziği alanlarındaki deneysel çalışmaların sonucunda 1930’larda geliştirilmiştir.

Son yıllarda bulunan üç temel parçacık türü (lepton, kuvark ve alan kuvantumu) üzerinde yapılan araştırmalarla, maddenin yapısına ilişkin bilgiler önemli ölçüde geliştirilmiştir (başka parçacık türleri de önerilmiş olmakla birlikte henüz algılanamamıştır). Temel parçacıklar klasik bakış açısıyla, normal cisimlerin (örn. bilardo topu) çok küçük örnekleri olarak kabul edilemez; bunlar yük, spin (fırıl), magnetiklik yanında pek çok başka karmaşık özelliğe sahiptir. Leptonlar ve kuvarklar çiftler halinde bulunur (örn. bir lepton çifti elektron ile nötrinodan oluşur). Her bir kuvark ve leptonun birer karşıt parçacığı vardır (negatif yüklü elektronun karşıt parçacığı pozitif elektron [pozitron]; nötrinonun karşıt parçacığı ise antinötrinodur). Kuvarklar, elektriksel ve magnetik özelliklerinin yanı sıra hem zayıf çekirdek etkileşimine girerler, hem de çok güçlü nükleer kuvvetlere sahiptirler; leptonlar ise ancak zayıf etkileşime girerler.

Sıradan madde, elektron bulutuyla çevrelenmiş çekirdeklerden, çekirdekler ise proton ve nötronlardan oluşur. Her proton ve nötronun üç kuvark içerdiği kabul edilir. Kuvarklar +2/3’lük ya da -1/3’lük elektron yüküne sahiptir; karşıt kuvarkların yükü ise bunun tersidir. Çekirdeği oluşturan parçacıkları bir arada tutan kuvvetlerden (güçlü etkileşim) sorumlu olan mezonlar bir kuvark ile bir karşıt kuvarktan oluşur. Sıradan maddedeki parçacıklara ve bunların karşıt parçacıklarına birinci kuşak parçacıklar denir; bunun yanı sıra kuvarkların ve leptonların, birincisinden daha kütleli iki ya da üç kuşağının daha bulunduğu sanılmaktadır.

Kuvarkların ve leptonların, kendileriyle ve birbirleriyle etkileşime girdikleri kuvantum alanları, kuvantum(*) olarak adlandırılan parçacık benzeri enerji paketlerinden oluşur. İlk kuvantumlar elektromagnetik alanlarda belirlendi; ışık, foton(*) denen bu parçacık benzeri paketlerden oluşur. Zayıf ve elektromagnetik etkileşimlere ilişkin modern birleşik alan kuramına(*) göre, zayıf çekirdek etkileşimleri protonlardan 100 kat daha ağır parçacık değiş tokuşlarını içerir. Gözlemlenen bu kütleli kuvantumlar, yüklü iki parçacık (\displaystyle {{W}^{+}} ve \displaystyle {{W}^{-}}) ile yüksüz bir parçacıktır (W°).

Advertisement

parçacık

PARÇACIK

Parçacık, partikül olarak da bilinir, çok küçük boyutlara ama belirli bir kütleye sahip madde. Eğer bir cisim dönmüyorsa ya da dönme etkileri dikkate alınmayabilecek kertedeyse, bu cisim, tüm kütlesi kütle merkezinde toplanmış tek bir parçacık olarak kabul edilebilir.

Eğer dönme etkileri dikkate alınmayabilecek kertede değilse, Newton denklemlerinin uzantısı olan katı cisim denklemlerinden yararlanılarak, bu cismin parçacıklardan oluşan bir sistem olarak kabul edilmesi gerekir. Herhangi bir cismin parçacık yâ da katı cisim olarak tanımlanması, cismin boyutlarının katedilen uzaklıklarla ve geçilen yolların niteliğiyle karşılaştırılmasına bağlıdır. Yıldızlar ve gezegenler binlerce kilometre çapındadır, ama bu boyutları dolandıkları yörünge uzunluğuna göre çok küçük olduğundan uzayda parçacıklar olarak kabul edilebilirler.

Bir top mermisinin kendi çevresinde dönmesinin havada izleyeceği yol üzerinde pek bir etkisi yoktur; ama eğer bu mermi yerde yuvarlanıyorsa, dönme etkisinin mutlaka dikkate alınması gerekir.


Leave A Reply