Patates nasıl bir sebzedir? Patatesin özellikleri, besin içeriği nedir? Patates nasıl yetiştirilir, hastalıkları ve saklanması hakkında bilgi.
Kaynak: pixabay.com
PATATES
Patlıcangiller familyasından, yaprakları, sürgünleri acı, hattâ zehirli olan bir bitkidir. Yalnız, «patates» diye, daha çok, bu bitkinin toprak altında meydana gelen yumrularına denir, çünkü patatesin yalnız bu yumruları yenebilir. Bu yumrular, nişasta bakımından çok zengindir; bundan dolayı oldukça önemli besin maddelerinden biridir. Patatesin, toprak üstünde kalan yeşil kısımlarında «solanin» adı verilen zehirli bir madde bulunduğundan bunlar yenmez.
Patates, ikiçeneklilerden, otsu bir bitkidir. Toprak üstünde kalan kısmında boyu 80 santimi bulan, üzeri tüylü yeşil bir sap, bu saptan çıkan dallar, koyu yeşil yapraklar vardır. Yapraklar küçüklü büyüklü olduğu için bütün yapraklar güneş alabilir; bu da, patatesin yumru meydana getirmesine yarar, çünkü yumrular bol güneş ışığı sayesinde oluşur.
Yumru, içinde besin maddesi toplanmış bir gövdedir. Bu yumrularda, % 18-25, «fekül» (iri taneli nişasta), %2 azotlu madde, biraz da yağ bulunur. Yumruların üzerinde, her gövdede olduğu gibi, «göz» denen tomurcuklar vardır. Patatesin çiçekleri salkım biçimindedir. Renkleri ya beyaz, ya da eflâtun olur. Patatesin yemişleri ise küçük birer domatese benzer, yeşil renkli, çok çekirdeklidirler. Yemişler de, toprak üstü sapları, dalları gibi zehirlidir.
Patates Nasıl Yetiştirilir
Patatesin yetiştirilmesinde yumrulardan faydalanılır. Yumrular, işlenmiş toprağa ekildikten sonra iki çeşit sap meydana getirirler. Bunlardan biri, toprak üstüne çıkar, yapraklarla çiçekleri taşır. Ötekisi, toprağın altında oluşur, kordon biçimindeki gövdelerle bunların ucundaki yumruları taşır. Toprağın üstündeki sap sararıp kuruyunca, toprak altı kısmının olgunlaştığı anlaşılır. Sonra toprağın altındaki yumruların üzeri kendiliğinden bir mantar tabakasiyle örtülerek kışa dayanıklı duruma gelir. Baharda, yeniden yeşil yapraklı toprak üstü kısmı oluşur. Tohumluk, ya da turfanda patates elde edilmesi için, yumrular, üzerlerindeki kabuk kalınlaşmadan topraktan çıkarılır.
Patates her iklimde, çok killi, kireçli olmı-yan her toprakta yetişir. Patates ekimi için en iyi toprak, üç defa derin sürülmüş, fosforlu, potaslı, gübreli, kumlu topraktır. Fosforla gübre, patatesin hastalıklara karşı dayanıklılığını sağlar. Ekim, iklime göre, ya martta, ya da nisanda yapılır.
Çeşitleri
Patates, dış kabuklarının rengine göre, «sarı» ya da «kırmızı» olmak üzere, iki çeşide; etinin rengine göre de «beyaz» ya da «sarı» olmak üzere gene iki çeşide ayrılır. Bunlardan en makbulü olan «sarı patates» Türkiye’de en çok Adapazarı, İzmir, Niğde, Ürgüp, Ödemiş dolaylarında yetişmektedir. Yurdumuzda bir yılda ortalama olarak 300-400 bin ton arası patates elde edilmektedir. Bunun çoğu, Erzurum, Trabzon, İzmit, .Adapazarı, Kayseri, Niğde, Ege Bölgesi’nde yetişir.
Hastalıklar
Patatese zarar veren başlıca hastalıklar, «patates kanseri», «yozlaşma» ve «mozayik hastalığı»dır. Bundan başka, bitkiye musallat olan kurtlar, böcekler de patatese zarar verirler.
Saklanması
Patates, topraktan çıkarıldıktan sonra ya toprak silolarda, ya da mahzenlerde saklanır. Patatesler düzgün bir şekilde yerleştirildikten sonra, dondan, kırağıdan zarar görmemeleri için otla, samanla örtülür. Patatesin saklandığı yerin çok serin, kuru, ışıksız olmasına dikkat edilir. Çünkü sıcak, nemli, aydınlık yerlerde patates filizlenir, içindeki «solonin» adı verilen zehirli madde oluşur.
Kaynak 2
İkiçeneklilerin patlıcangiller familyasından otsu bir bitkidir. Toprak üstünde kalan kısmının boyu 80 santimi bulur. Toprak altında kalan kısmında ise, yumrular vardır. İşte patatesin yenen kısmı da burasıdır.
Patates yumrularının üzerinde göz denen tomurcuklar bulunur. Patatesin çiçekleri salkım biçimindedir; renkleri beyaz, ya da eflatundur. Yemişleri ise, küçük, yeşil birer domatesi andırır. Toprak üstündeki sapları, dalları gibi, bu yemişler de zehirlidir!
Patates her iklimde yetişebilen bir bitkidir. Çok killi, kireçli olmayan toprakları sever. Üç kere derin sürülmüş, fosforlu, potaslı, gübreli, kumlu topraklarda en iyi yetişir. Patates ekimi, iklime göre, ya martta, ya da nisanda yapılır. Yumrular toprağa ekilerek üretilir.
