Paul Ambroise Valery Kimdir ve ne yapmıştır? Fransız şair ve yazar Paul Valery hayatı, biyografisi, eserleri, şiirleri, hakkında bilgi.
Paul Valery
Paul Valery
Paul Ambroise Valery; Fransız şair ve yazarıdır (Sete 1871-Paris 1945).
Güney Fransa’nın küçük bir Akdeniz limanında doğdu; vasiyeti üzerine Le Cimetiere Marin (Deniz Mezarlığı) şiiriyle ünlendirdiği doğum kentindeki yere gömüldü. Hukuk öğrenimini hiç aksatmadan sürdürürken mimarlığa yakınlık duydu, matematiğe çalıştı, fizik konularını izledi, suluboya resimler yaptı, gününün en değerli çağdaş şairlerini okudu. Andre Gide’in dergilerin kapılarını açan yardımıyla şiirlerini yayımlatıp sanatçılar çevresine girdi. Simgecilik (sembolizm) yolunda ve Mallarme etkisinde ilk şiirlerini La Conque dergisinde yayımlattığı günler ömrünün bu dönemidir (1891). Özyaşamsal gerçekleri açıkladığı yazılarında ‘Cenova Gecesi’ diye andığı ruhsal bunalım dönemecini ertesi yıl yaşadı (4/5 Ekim 1892). Düşünsel özgürlüğünü, benliğinin gereksinim duyduğu kültürü gerektiği gibi edinebilmek için bir süre edebiyattan uzaklaşmak kararına vardı. Düşüncelerini günlük yaşam boyunca not ettiği ölümünden sonra kitaplaşan ürünleri bu bakımdan ilginçtir. 1894’te Paris’e yerleştikten sonra ölümüne kadar her gün sabah dörtten sekize kadar yazdığı, şafağın yalnızlığında doldurduğu 261 defter: Cahiers: Defterler (14 cilt, 1965).
Başlıca eserleri:
La Soiree avec M. Edmond Teste (Bay E.T. ile bir Akşam) 1895. İnsan benliğinin gizlerini, zihnin işleyişini, duygusal aldatılar dışındaki düşünsel özleri arayıp bulmayı amaçlayan bu konuşmalı kitaplar dizisi 1929’da Monseieur Testeana başlığıyla birbirine bağlanacaktır: Yukarıda anılan ilk üründen sonra La Lettre d’Emille Teste, Emille Teste’nin Mektubu, 1925; The Log Book de M. Teste: M.T.’nin Not Defterleri, 1926; La Lettre d’Un Amie: Bir Dostun Mektubu; Le Journal d’Emma (M.T.’nin Yeğeni) Emma’nın Günlüğü, 1950; Histoires Brises: Kırık Dökük Öyküler. 1950.
Valery’nin yarattığı bu düşsel kişi, “zihnimizin yasalarını bulmayı amaçlayan” bir yaşam yönteminin ürünüdür. Eleştirmenlerin yazarına benzetirler. Şiirinin kitaplaşması konusunda Gide’in ve sevdiklerinin dayanılmaz ısrarlarına bir noktada boyun eğdi. Birkaç yılım alan bir çalışmadan sonra şiirlerinin yayınını kabul etti: La Jeune Parque (Genç Yaz Tanrıçası) 1917; Bilinçlinin bilinci diye tanımlanan 552 dizelik tek şiir; Albüm de VersAnciens, 1890-1900 (Eski Dizeler Albümü, 1890-1900) 1920 Charmes (Büyüler) 1922, Fragments du Narcisse (Narcisse’den Parçalar) 1926, Poesies (Şiirler) 1942. Bu arada Valery, memurluk (1895-1900). Havas ajansında sekreterlik (1900-1922) yaparak geçim sağlamış, büyük kentte kimsenin gözüne çarpmadan yaşamıştı. Evliliği (1900), kadın ressam Berthe Morisot’nun (1841-1895) yeğenlerinden biriyle (Jeanni Gobilard) oldu. Morisot, ressam Manet’nin (1832-1883) kardeşiyle evli olduğu, salonunu kültür ve sanat adamlarına açık tuttuğu için Valery de bu ailenin doğal konuğu sayıldı, sanatsal gereksinimlerini bu çevrede karşıladı, yeniden düzyazıyla hazırladığı diyaloglara döndü: L’Ame et la Dans e (Ruh ve Dans) 1923. B alandaki kültür zenginliğiyle düşünce üretimi, eleştiri özgünlüğüyle değerlendirme nesnelliği en çok beş ciltlik Variette (Çeşitleme) dizisinde göze çarpar (1924-1944). Yanı sıra günlük not defterlerinden seçmeler: Rhumbs (1926), Analecta (1927), Nouveaux Rhumbs (1927), Chose Tues (Ölü Şeyler) 1930. Böylece Fransız Edebiyatı’nın, şiirinin bütün değerlerini inceleyip doğru yargılara bağlayan yazılarını çoğalttı, Fransız Akademisi’ne üye seçilmesi de bu yıllara rastladı (1923). Ayrıca Milletler Cemiyeti’nin Düşünce İşbirliği’nin de başkanı seçildiği gibi College sorumluluğu ve konferanslarla görevlendirildi. Sağlığında yayıma hazırladığı öteki kitapları: Regards sur le Monde Actuel (Bugünkü Dünyaya Bakışlar) 1931, İdee Fixe (Sabit Fikir) 1932, Mauvaises Pensees et Autres (Kötü Düşünceler ve Ötekileri) 1942, Tel Quel (Olduğu Gibi) 1941-1943 vb.
