Peyk ya da Peykan-ı Hassa olarak isimlendirilen Osmanlı’da ki asker sınıfı ile ilgili tarihi bilgilerin yer aldığı sayfamız.
Peyk (Peykan-ı Hassa) Askerlik Sınıfı Hakkında Bilgi
peyk (Farsçada “haberci“, “eşlik eden“), peykân-ı hassa olarak da bilinir, Osmanlı Devleti’nin ilk döneminde postacılık, kuryelik ve muhafızlık yapan, Fatih Kanunnamesi ile de solaklarla birlikte alaylarda (tören) yer alan asker sınıfı. Peykler törenlerde görev aldıktan sonra, postacılık yapanlara “saî” denmiştir.
Osmanlı Devleti’nin kuruluş yıllarında peykler, hükümdarların buyruklarını ilgililere tebliğ ederlerdi. Sayıları 40 olup amirlerine peykbaşı denirdi. Fatih Kanunnamesi peyklerin de solaklar gibi, mevkib-i hümayun denen saltanat alaylarında, padişahın yakın çevresinde yer almalarını öngördü. Koçi Bey peyklerin cuma ve bayram selamlıklarında, sefere çıkan padişahın atının önünde ve solaklara oranla daha önemli bir konumda yer aldıklarını yazar. Üniformaları, sırma işlemeli çuha üstlük, mücevherli gümüş kuşak, altın işlemeli bıçak, sorguç ve sarıktan oluşurdu. 1492’de II. Bayezid’e karşı düzenlenen bir suikasttan sonra törenlere bir balta taşıyarak katılan peykler, ateşli silahların yaygınlaşmasından sonra da törenlerde uzun namlulu tabanca taşımaya başladılar.
Peyk (Peykan-ı Hassa)
Padişah, herhangi bir tören için saraydan çıktığı zaman 30 peyk, biniş ve gezintilerde de 12 peyk tören kıtası içinde yer alırdı. Peyklerin sayısı 18. yüzyılda 150 dolayındaydı. Sultan Ahmed Camisi’nin yakınındaki Peykâne Kışlası’nda barınırlar, az yer, sürekli eğitim yapar ve hızlı koşarlardı. Peyk olacaklar küçük yaşlarda eğitime alınırdı. Terfi eden peyk kapıkulu süvarisi olurdu.
Peyklerin bir bölümü Hicaz’a surre götüren kafileye eşlik ederdi. Müjdeci denen bu peyklerin amiri olan müjdecibaşının görevi surrenin Hicaz’a ulaştığını, Mekke emirinin mektubuyla birlikte padişaha bildirmekti. Mektubu padişaha mevlid alayı sırasında sunması bir gelenekti. Peyk örgütü solak örgütüyle birlikte 1828’de kaldırıldı.
