Porselen nedir, özellikleri nelerdir? Porselenin tarihçesi, porselen nasıl yapılır, hakkında bilgi.
PORSELEN
Kaolinden yapılmış, beyaz, yarı saydam, tabak, çanak fincanlara «porselen» denir.
Çini gibi porselen de Batı’ya Doğu’dan geçmiştir. XVII. yüzyıldan sonra, Avrupa’ya Çin porselenleri yayılmaya başlayınca, bunların benzerleri de türedi. Kaolin feldispat karışımının pişirilmesiyle elde edilen bu porselen hamuru bir ağız pişiriliyor, sonra üzerine sır sürülerek bir daha yüksek sıcaklığa gösteriliyordu. Böylece sağlam, camlaşmış, yarı saydam, beyaz bir madde elde ediliyordu. Sert porselen ilk defa, XVIII. yüzyıl başlarında, Almanya’da Saksonya eyaletinde yapıldı. Saksonya porselenleri, o zamandan beri dünyaca tanınmıştır. 1770’te de Fransa’da, Sevres’de porselen yapılmasına başlandı. Sevres porselen sofra takımları da dünyaya ün salmıştır.
Bizde, kaolinin sâf şekli pek güç bulunduğu için, henüz gereği gibi porselen yapılamıyor. Yalnız, İstanbul’da Tuzla’da yeni açılan bir porselen fabrikasında çok iyi sonuçlar elde edilmiştir.
Bugün porselen şöyle yapılır: Kaolinle feldispat, iyice yıkanıp temizlendikten sonra, karıştırılır, özel işlemlerden geçirilerek camcı macunu kıvamına getirilir. Yapılacak eşyanın biçiminde kesilir, sonra kalıpların içine konarak 100 m. kadar derinliğindeki fırının ağzından içeriye sokulur. Pişirilecek porselen, bu uzun fırının içinden bir saate yakın bir zamanda geçer. Fırının iki başı az sıcak, ortası ise 1000° sıcaklığındadır. Fırının öteki ucundan çıkan kalıplar açılır, içinden pişmiş porselen çıkarılır, üzerindeki kalıp hataları kazınarak düzeltilir.
Porselen bu durumda gözeneklidir, içine konan suyu sızdırmaması için üzerine çok ince bir cam tabakası (sır) sıvanarak hem parlatılır, hem de su geçirmez hale getirilir. Bazı porselenler dekor kısmına gönderilerek üzerine ya elle, ya da çıkartma kâğıdı basılarak motifler, şekiller konur.
Topkapı Sarayı Müzesi’nin çini ve porselen dairesinde, resimli, resimsiz, Çin, Alman, Avusturya, Fransa, Japon porselen eserlerinin zengin bir koleksiyonu bulunur.
