Roma imparatorluğunun dini yapısı ve roma mitolojisinde yer alan tanrı ve tanrıçalar hakkında bilgi.
Roma, tüm ilkçağ toplumları gibi çok tanrılı bir dine sahipti. Her doğa olayının ve toplumla ilgili her olayın bir tanrı ya da tanrıçası vardı. Din günlük yaşamın vazgeçilmez bir parçaydı. Devletin her türlü işinde karar vermeden önce tanrıların isteklerini öğrenmek gerekliydi. Roma’nın başlıca tanrıları şunlardır:
Gök Tanrısı Jupiter,
Kapılar Tanrısı Ianus,
devlet ocağı ya da ateşini temsil eden Tanrıça Vesta,
Savaş Tanrıları Mars ve Quirinus,
Yunanlıların Demeter’i ile özdeşleştirilen Ceres,
yine Yunanlıların Dionysos’u ile özdeşleştirilen Liber,
Doğa ve Ormanlar Tanrısı Saturnus,
Ateş Tanrısı Volcanus.
Kurtuluş dönemlerinde Roma’nın kendi Tanrılarının yanında başka Yunan ve Etrüsk Tanrılarına da tapındıkları görülür. İmparatorluk genişledikçe başka ulusların da tanrı ve tanrıçaları Roma Pantheonu’na girdiler. Juppiter cumhuriyet döneminde Roma’nın en büyük Tanrısı sırasına yükseldi ve Optimus Maximus unvanını aldı. Capital Tepesi’ne yapılan tapınağında Juno ve Minerva ile birlikte üçlü bir tanrı olarak ibadet görürdü. Juppiter ulusların devlet ve politik yaşamının doğru olmasına dikkat eder, savaşların haklı ya da haksız yere ilan edilip edilmediğine özen gösterdi, Roma’nın yukarıda sayılan tanrılarının yanında ikinci derecede olan tanrıları da vardı:
Kırların koruyucusu Faunus ve Flora, evlerin bekçileri Larlar ve Penatlar. Bazı soyut kavramlar da tanrısal kisve içinde düşünülmüştü: Talih, alınyazısı Fortuna, mutluluk Felicitas, cesaret Virtus, onur Honor, ahenk Concordia, dindarlık Pietas, sadakat Fides gibi.
Tanrıların onuruna yapılan en eski dinsel şenlikler arasında circus oyunları bulunurdu. Eski olan bir başka şenlik de aralık ayında tohum atma hayranı olan Saturnalia idi. Bu şenliğe köleler de katılır, tüm halk eğlenir, herkes birbirine armağanlar dağıtırdı. Din işlerinin yönetimi, devletçe atanan flamines adı taşıyan rahiplere aitti. Kutsal devlet ocağının koruyucusu olan 6 Vesta rahibesi de Tanrıça Vesta’ya hizmet ederdi. Bilici (kahin) sınıfını oluşturan rahipler, özellikle de kuşların uçuşlarına bakarak tanrıların isteklerini bulmaya çalışırlardı. Haruspikler ise kurbanların bağırsak ve karaciğerlerini inceleyerek fala bakarlardı ki, bu falcılık Ön Asya’daki hemen hemen tüm uygarlıklarda yaygın olarak yapılırdı. Dinsel örgütün başını Pontifex Maximus adı verilen bir başrahip temsil ederdi. Onun altında görev yapan portifexler ise değişik tinsel görevleri üstlenirlerdi.
Augustus döneminden sonra Pontifex Maximus’luğu imparatorlar üstlenmeye başladılar. İÖ 204’te, Anadolu’nun Ana Tanrıçası olan Kybele, Roma’ya getirildi. İ.Ö 1. yüzyılda Doğu kökenli olan İsis, Ma, Mithra gibi Tanrılar da Roma’da yaygınlaştı. Augustus döneminde ortaya çıkan Hıristiyanlığın yayılmaya başlamasıyla birlikte, eski Roma Tanrıları ve inançları yavaş yavaş terk edilmeye başlandı ve Büyük Constantinus döneminde Hıristiyanlığın resmi devlet dini kabul edilmesiyle, eski Roma dini ortadan kalktı.
