Ruh sağlığı ile ilgili olarak temel bilgilerin yer aldığı normallik – anormallik terimlerinin de açıklandığı yazımız.
Ruh sağlığı, insanın gerilimden bunalımdan, kaygıdan ve tüm ruhsal sıkıntılarından uzak, kendisiyle ve çevresindeki insanlarla uyum içinde olması durumu olarak tanımlanabilir. Ruh Sağlığı Bilgisi ise; insanlarda kişiliğin sağlam ve uyumlu bir bütün olarak gelişmesini sağlamak isteyen ve ruhsal bozuklukları, uyumsuzlukları önlemeyi kendine amaç edinen bir bilgi koludur.
NORMALLİK – ANORMALLİK
Normallik ve anormallik, göreli kavramlardır. Genellikle benimsenen görüş şudur: Davranışlarının çoğu topluma uymayan insan anormaldir. Ancak anormal ile patolojik deyimlerini karıştırmamak gerekir. Patolojik, hastalıklı demektir. Bazı anormaller ruh has-tasıdırlar, ama her anormalin hasta olduğunu sanmamak gerekir, ideal ölçüler söz konusu olduğunda toplumda tümüyle dengeli (normal) insan bulmak çok zordur diyebiliriz.
Ruh sağlığı bakımından bireyin davranışlarının normal olup olmaması bireyin çocukluk yaşantısı, ekonomik durumu, inançları, kültürel düzeyi, beslenme ve hormonal dengesiyle… çok yakından ilgilidir.
ENGELLENME, ÇATIŞMA HAYAL KIRIKLIĞI (Bozulma)
insanlar, kimi durumlarda beliren gereksinmelerini karşılamak, doyurmak istediklerinde bir engelle karşılaşırlar. Örneğin, TV’de ilginç bir film izlerken elektriklerin kesilmesi, pikniğe çıkılacakken yağmurun yağmaya başlaması gibi. Bu durum, insanda gerilim yaratır. Gereksinmenin giderilme isteği ile onun doyurulmasını engelleyen şey arasındaki psikolojik durum (çatışma) insanın o engeli aşması biçiminde gelişebilir ki, bu durumda insan olaydan ruhsal olarak olumsuz yönde etkilenmez, insanın, çatışmadan yenik çıkması, hayal kırıklığına uğramasına neden olur. Bu durum insanda çeşitli ruhsal sıkıntılara neden olur. Ayrıca, herhangi bir bozulma insanı çok güçlü bir biçimde duygulandırdığında bir kompleks doğabilir.
Çatışma, bireyin farklı istek, duygu, düşünce ve olasılıklar karşısında kaldığında bunlardan birini seçememesi biçiminde “de görülür. Bu anlamdaki çatışmalar şunlardır:
1. Olumlu İki Motivin Çatışması
Bu tür çatışmada organizma, arzuladığı iki ya da daha çok şeyden birini seçme durumunda kalır. Örneğin hem dışarda arkadaşlarıyla oyun oynamak isteyen hem de TV’de verilen güzel bir filmi seyretmek isteyen bir çocuğun durumu.
“Aç eşek örneği” bu çatışmanın abartılı bir anlatımıdır: “Aç bir eşeğin önüne aynı uzaklıkta ve aynı tazelikte iki tutam yonca konulmuş. Eşek hangisinden yemeye başlayacağına karar veremediğinden açlıktan ölmüş.”
Bu tür çatışmalarda birey, iki çekici durumdan birini seçmedikçe gerilimden kurtulamaz.
2. Olumlu ve Olumsuz Motivlerin Çatışması
Burada biri istenen, diğeri istenmeyen iki durumun çatışması söz konusudur. Bu durumda birey uzaklaşmakla ulaşmak durumları arasında bocalar. Hem şişmanlamaktan korkan, hem de pastayı çok seven birinin durumu. Ya da hem ülkesini savunmak durumunda kalan öte yandan adam öldürmekten hoşlanmayan birinin durumu bu tür çatışmaya örnektir.
3. Olumsuz İki Motivin Çatışması
Burada, istenmeyen iki durumdan birini seçmek zorunda kalan bir bireyin durumu söz konusudur. “Ölümlerden ölüm beğenmek.” deyimi bu çatışmanın abartılı bir anlatımıdır. Dişçiden korkan birinin, dişinin ağrıması sonucu, dişçiye gitmek ile diş ağrısı çekmek arasında bir seçim yapması bu duruma örnektir.
Böylesi durumlarda çatışmalar, kişi seçeneklerden birini tercih edene kadar sürer. Seçim yapılamaması gerilim ve bozulmalara neden olur.
Gerilim ve hayal kırıklığına düşen organizma genellikle şu tür davranışlar geliştirir:
a. Engeli ya da çatışmayı ortadan kaldırmaya çalışır.
b. Davranışlarında donma ya da eylemsizlik olabilir.
c. Saldırma ve düşmanlık biçiminde bir davranış geliştirebilir.
d. Korku ve kaygıya düşebilir ki, insanın hayalkırıklıgma karşı yaptığı en tehlikeli davranıştır; akıl sağlığını bozabilir.
