Sosyal değişmeyi etkileyen faktörler nelerdir? Sosyal değişmeyi etkileyen doğal çevre, teknoloji, kültür ve demografi faktörlerinin açıklaması.
Sosyal Değişmeyi Etkileyen Faktörler
Her toplum, içten ve dıştan gelen etkilerle değişikliğe uğrar. Ne kadar tutucu olursa olsun, hiçbir toplum değişme dışında kalamaz. Çünkü toplum, dinamik bir gerçekliktir.
Toplumda gözlenen değişmeler ya da toplumsal değişmeler ilişkilerin değişme-sidir. Toplumsal değişmeler bireyler arası, gruplar arası, sınıflar arası, toplumlar arası dengenin değişikliklerini yansıtırlar.
Toplumsal değişme, ekonomik, teknolojik, demografik, kurumsal, ulaşım ve iletişimle ilgili ölçütlerle saptanır.
Toplumsal değişmeyi doğuran birçok etmen sayılabilir. Bu etmenlerin bazıları aşağıda açıklanmıştır.
A. DOĞAL ÇEVRE
Yeryüzü hiçbir zaman sakin, durgun değildir. Zaman içinde oluşan coğrafi değişmeler olduğu gibi, deprem, sel vb. doğal afetler de meydana gelebilir, iklim değişmeleri yanında daha uzun süreli hava değişmeleri de olabilir.Koşullar değişince insanlar da değişen koşullara uyum sağlayacaklardır. Değişen koşullara uyum sağlamak çok güç ise insanlar başka bir alana göç edeceklerdir.
Örneğin yeraltı zenginlikleri ya da büyük bir yatırım (büyük bir fabrikanın kurulması, bir yerde petrol bulunması, bir baraj yapımı) bir yörede bir dizi değişikliğe yol açabilir.
B. TEKNOLOJİ
Bilim ve tekniğin gelişmesi sonucu elde edilen her yeni araç, aynı zamanda yeni bir kültür kazanmayı gerektirir. Yeni bir kültür öğesinin doğuşu, daima, kendisinden daha önce mevcut bir kültüre bağlıdır. Mevcut aletlerin, tekniğin ve hünerin düzeyi, yeni bir buluşun temelini oluşturur. Bir buluşun, toplum yaşamını etkilemesi, o buluşun toplumun gereksinmesine cevap vermesine bağlıdır. Gereksinme duyulan bir alanla ilgili bir buluş, kısa zamanda benimsenir ve toplumsal ilişkiler buna göre biçimlenir. Örneğin TV, aileler için ucuz eğlence aracı olduğundan kısa zamanda benimsendi. Aynı zamanda ilginç bir dizi yayınlandığı saatte, aile bireyleri arasındaki ilişkinin en alt düzeyi inmesi gibi olumsuzluklara da yol açtı.
Geleneksel toplumlarda görülen geniş aile tipi, sanayileşme ile birlikte, yerini çekirdek aileye bırakmıştır. Bu durum, teknolojinin sosyal değişmedeki rolünü açıklar.
C. KÜLTÜR
Kültür öğeleri, toplumdan topluma farklılıklar gösterir. Toplumlar arasındaki ilişki ve iletişim arttıkça, kültürler birbirlerini daha çok etkilemeye başlar. Bir kültürden etkilenen başka bir kültür, farkına varmadan bir süre sonra onu kendine mal eder. Böylece bir serbest kültür değişmesi ortaya çıkmış olur. Başka bir toplumun müziğinden hoşlanmak, onlar gibi giyinmek kültürel etkileşim faktörleridir.
D. DEMOGRAFİ
Nüfus yoğunluğu, coğrafi çevre ve toplumsal değişme arasında da yakın bir ilişki vardır. Belli bir bölgede çok miktarda nüfus yığılması; bunların gıda, barınma, giyinme, iş bulma, dinlenme gereksinmelerini gidermede yeni yollar bulunmasını gerektirir. Nüfus hareketleri, ülkenin sosyal yapısını dinamikleştirir ya da yavaşlatır.
