Süleyman Ferit Eczacıbaşı kimdir ve ne yapmıştır? İzmir’in ilk müslüman eczanesini kuran Süleyman Ferit Eczacıbaşı’nın hayatı, çalışmaları.
Süleyman Ferit Eczacıbaşı (1871-1938)
Türkiye’deki kozmetik sanayinin kurulmasını sağlayan kişi olarak bilinen Süleyman Ferit Eczacıbaşı 1885’te İzmir’de dünyaya gelmiştir. Babası Hacı Hafız Şakir Bey’dir. Onun eczacılıkla ilgisi çocuklukta ninesinin otlara merakı ile başlamıştır. Yıllar sonra o bu konuya ilgisini anlatırken, annesinin otlardan ilaç yaptığını söylemektedir.
O dönemde İzmir’deki sağlık kuruluşlarının hemen hepsinde görevli olanlar yabancılardan oluşmaktaydı. Osmanlıların İzmir’de kurduğu ilk hastane Gureba-i Müslimin Hastanesi idi. O bu durumu anlatırken söylediği şu idi: ‘İzmir’de o sırada Türk diyemiyor, ancak Müslüman diyebiliyorum’ demiştir.
Süleyman Ferit İzmir’de temel eğitimini tamamlamış; daha sonra İzmir İdadisi’ne (lise) devam etmiştir. O ninesiyle, imbik ve el havanı da kullanmak suretiyle birlikte hazırladığı ilaçları, kavanozlara koyarak hastaneye götürüyordu ve orada bu ilaçlar tedavide kullanılıyordu. Daha sonra babası onu Rum Eczacı Lazarides’in yanına vermiştir. O dönemde eczanelerde, kazanlar, imbikler, vb. çeşitli alet ve edevat olup, ilaçlar eczanelerde yapılmaktadır; henüz eczacılık sanayileşmemişti. O sırada ninesi hastalanmıştı. Süleyman Ferit bu olaya çok üzülmüş ve Eczacılık Yüksek Okuluna gitmeye karar vermiştir. İdadiden sonra, Sultaniye devam edip, 1903 yılında İstanbul Tıp Fakültesi’ne bağlı Eczacılık Yüksek Okulu’ndan başarıyla mezun olmuştur. Ancak mezun olduğunda, devletin koyduğu yaş barajına, yani 20 yaşından küçük olduğundan dolayı, hastanede görev alması mümkün olmamıştır. Bu olaya çok üzülen Süleyman Ferit kendi eczanesini kurmak üzere İzmir’e dönmüştür.
İzmir’in İlk Müslüman Eczanesi
O sırada İzmir, çok karışık bir nüfusa sahipti; Rumlar, Ermeniler, Levantenler, Almanlar, Fransızlar ve Amerikalıların kendi hastaneleri vardı. Bu durum Süleyman Ferit’i rahatsız ediyordu. Onun ilk görevi Gureba Hastanesi idi; oradaki eczanede eczacı olarak işe başladı. Ayrıca Cuma ve tatil günlerinde Aristoteles Eczanesinde çalışmaya başladı. Burası İzmir’in bir Müslüman tarafından kurulan ilk eczane idi ve İzmir’in on ikinci eczanesi idi. 1911 yılında vilayet genel kurulu tarafından o baş eczacı yapılarak onurlandırılmıştır.
Süleyman Ferit burada bazı denemeler yapmaya başlamıştır. Ninesinden çocuklukta dinlediği ve yapılışını gördüğü terkipleri inceleyip, onların bilimsel olarak nasıl yararlı olabileceğini belirlemeye çalışmıştır. O eczanenin gelir ve giderini düzenli olarak tutmuştur. Araştırmaları sırasında sadece ilaç yapmadı; gül suyu imal ederek, sattı ve hastaneye belli bir gelir sağladı. Yanına alıp yetiştirdiği kalfaları da daha sonra bu konuda hizmet verdiler. Yine Süleyman Ferit İzmir’de ilaç depoları kurulmasını sağladı.
O sırada Türkiye çok zor günlerden geçmekteydi. 3 yıl sonra Gureba Hastanesi’ndeki görevinden ayrılarak, bir grup arkadaşıyla beraber Konak Meydanı’nda Şifa Eczanesi’ni açmıştır. Aynı yıl Süleyman Ferit Müztahzar ve Itriyat Fabrikası adıyla imalathane kurmuştur. Burada ilaç ve kozmetik imaline girişmiştir.
O İzmir’den ayrılmamış ve orada, şehri geliştirecek şekilde bazı sağlık hizmetlerinde ön ayak olmuştur. Bunlar arasında Verem Dispanseri, Sağlık Merkezi ve İzmir Milli Kütüphanesi bulunmaktadır.
