Takipsiz (doğrudan) iflas yolu nedir? Takipsiz iflas yolunun özellikleri nelerdir,doğrudan iflas yolu hakkında bilgi.
DOĞRUDAN (TAKİPSİZ) İFLAS YOLU
> Doğrudan doğruya iflas yolunda bir takip süreci yoktur. Burada doğrudan ticaret mahkemesine başvurularak borçlunun iflası talep edilmektedir. İİK’de “doğrudan doğruya iflas halleri” başlığı altında, alacaklının talebiyle doğrudan doğruya iflas, borçlunun müracatıyla doğrudan iflas, sermaye şirketleriyle kooperatiflerin doğrudan iflası ve terekenin iflas hükümlerine göre tasfiyesi konuları düzenlenmiştir.
1. Alacaklının Talebiyle Doğrudan Doğruya İflas
> Alacaklı, şu hallerde takip başlatmaksızın doğrudan doğruya ticaret mahkemesine başvurarak borçlunun iflasını isteyebilir:
***Borçlunun yerleşim yeri belli değilse s Borçlu taahhütlerinden kurtulmak için kaçıyorsa Borçlu alacaklıların haklarını ihlal eden hileli işlemlerde bulunuyorsa veya bunlara teşebbüs etmişse
***Borçlu haciz yoluyla yapılan takipte mallarını sak-lamışsa
***Borçlu ödemelerini tatil etmişse (borçlunun ödemelerini yapamayışının genel ve sürekli bir hal alması)
***Borçlunun teklif ettiği kontordato (10 gün içinde) tasdik olunmamışsa, kontordato mühleti kaldırılmışsa, kontordato fesholunmuşsa borçlu iflasa tabi şahıslardan olmasa bile alacaklılardan birinin talebiyle iflası istenebilir.
***İlama bağlı bir alacak (icra emriyle) istenildiği halde ödenmemişse
> Yukarıda sayılanların dışında şu hallerde de borçlunun doğrudan doğruya iflası istenebilmektedir:
***Kollektif şirkete icra emri tebliğ edilmesine rağmen borcun ödenmemiş olması halinde kollektif şirket ortaklarının doğrudan doğruya iflası istenebilmektedir.
***Kollektif şirket hakkında başlatılan iflas takibi neticesinde verilen depo kararı alacaklının talebiyle ortaklara da tebliğ edilirse ve kollektif şirket namına, borç, mahkeme veznesine depo edilmezse kollektif şirket ortaklarının doğrudan doğruya iflası istenebilir.
***Borcu, mevcut malvarlığından ve alacaklarından çok olan anonim veya limited şirketin alacaklılardan birinin talebiyle doğrudan doğruya iflası istenebilir.
> Alacaklının talebiyle doğrudan doğruya iflas sebepleri incelendiğinde burada alacaklının menfaatlerinin korunmasının amaçlandığı görülecektir. Alacaklı burada takibe başvurmaksızın ticaret mahkemesinde iflas davası açarak borçlunun iflasını isteyebilmektedir.
> İflas davasının görülmesinde izlenen usul burada da benzerdir. Yani iflas davası takipli iflasta olduğu gibi basit yargılama usulüne göre görülür. Öte yandan iflas talebi ilan olunur ve iflas talebine itirazlar olursa bunlar incelenir. Doğrudan doğruya iflasta “depo kararı uygulanmaz”. Bir diğer farklılık ise alacaklı ticaret mahkemesine alacağının varlığını ve doğrudan doğruya iflas sebeplerinin varlığını ispatlamalıdır. Ticaret mahkemesi yapacağı inceleme sonunda alacağın ve doğrudan doğruya iflas nedenlerinin varlığına hükmederse borçlunun iflasına karar verir.
2. Borçlunun Müracaatiyle Doğrudan Doğruya İflas
> Borçlunun müracaatiyle doğrudan doğruya iflasta iki durum söz konusudur. Birinde borçlu ihtiyari olarak yani kendi isteğine bağlı olarak doğrudan doğruya iflasını isteyebilmektedir. Borçlunun kendi kendisinin iflasını istemesinde borçlunun içinde bulunduğu haleti ruhiye etkili olmaktadır.
a. Borçlunun Müracaatiyle İhtiyari Doğrudan Doğruya İflas
> İflasa tabi bir borçlu, aciz halinde bulunduğunu bildirerek yetkili mahkemeden iflasını isteyebilir. Borçlu, bu halde bütün aktif ve pasifi ile alacaklılarının isim ve adreslerini gösteren mal beyanını iflas talebine eklemek zorundadır. Bu belge mahkemeye ibraz edilmedikçe iflasa karar verilemez.
> iflas talebi ilan kararının verildiği tarihte, tirajı 50.000’in üzerinde olan ve yurt düzeyinde dağıtımı yapılan gazetelerden biri ile birlikte borçlu olan şahsın muamele merkezinin bulunduğu yerdeki bir gazetede ve Ticaret Sicili Gazetesinde ilan edilir. Alacaklılar iflas talebinin ilanından itibaren on beş gün içinde davaya müdahale veya itiraz ederek, borçlunun iflas talebini, hakkındaki takipleri ertelemek ve borçlarını ödemeyi geciktirmek için yaptığını ileri sürerek mahkemeden talebin reddini isteyebilirler.
> İflasa tabi bir borçlu aleyhine alacaklılardan birinin haciz yolu ile takibi neticesinde yapılan haciz borçlunun yarı mevcudunun elinden çıkmasına sebep olup da kalanı muaccel ve vadesi bir sene içinde dolacak diğer borçlarını ödemeye yetişmiyorsa borçlu derhal aczini bildirerek iflasını istemeye mecburdur.
b. Borçlunun Müracaatıyla Zorunlu Doğrudan Doğruya İflas
> Burada borçlu şu halde kendi kendisinin iflasını istemek zorundadır, iflasa tabi bir borçlunun alacaklılarından birisinin daha önceden yaptırdığı haciz yolu ile takip neticesinde borçlunun malvarlığının yarısı elinden çıkmışsa ve kalan yarısı da mevcut borçlarını ve bir yıl içinde vadesi gelecek borçlarını ödemeye yetmiyorsa borçlu derhal aczini belirterek iflasını istemelidir. Borçlu buna rağmen iflasını istemez de sonradan iflas ederse ceza kanununa göre suç işlemiş sayılarak taksiratlı iflas hükümlerine tabi olur; yani borçlunun hapis cezasına mahkum edilmesi istenebilir.
> Özetle borçlu şu iki nedenin varlığı halinde kendisinin iflasını istemek zorundadır:
***Daha önce yapılan haciz takibi ile malvarlığının yarısını yitirmişse
***Malvarlığının kalan yarısı da halihazırdaki ve bir yıl içinde vadesi gelecek borçlarını ödemeye yetmiyorsa
3. Sermaye Şirketleri ile Kooperatiflerin İflası
> Sermaye şirketleri ile kooperatiflerin borçlarının, aktifinden fazla olduğu idare ve temsil ile vazifelendirilmiş kimseler veya şirket ya da kooperatif tasfiye halinde ise tasfiye memurları veya bir alacaklı tarafından beyan ve mahkemece tespit edilirse, önceden takibe gerek kalmaksızın bunların iflasına karar verilir. Şu kadar ki, idare ve temsil ile vazifelendirilmiş kimseler ya da alacaklılardan biri, şirket veya kooperatifin mali durumunun iyileştirilmesinin mümkün olduğuna dair bir iyileştirme projesini mahkemeye sunarak iflasın ertelenmesini isteyebilir. Mahkeme projeyi ciddi ve inandırıcı bulursa, iflasın ertelenmesine karar verir, iyileştirme projesinin ciddi ve inandırıcı olduğunu gösteren bilgi ve belgelerin de mahkemeye sunulması zorunludur.
> Mahkeme, gerekli görürse idare ve temsille vazifelendirilmiş kimseleri ve alacaklıları dinleyebilir, iflasın ertelenmesi talepleri öncelikle ve ivedilikle sonuçlandırılır.
> İİK’de sermaye şirketleriyle kooperatiflerin iflasında erteleme müessesesi düzenlenerek bu tüzel kişilerin yeniden yapılandırılabilmelerine bir fırsat tanınmıştır.
> Erteleme halinde erteleme tedbirleri başlığı altında bazı düzenlemelere gidilmiştir:
> iflasın ertelenmesine karar veren mahkeme, şirketin veya kooperatifin malvarlığının korunması için gerekli her türlü tedbiri iyileştirme projesini de göz önünde tutarak alır.
Mahkeme erteleme kararı ile birlikte kayyım atanmasına karar verir. Mahkeme, yönetim organının yetkilerini tümüyle elinden alıp kayyıma verebileceği gibi yönetim organının karar ve işlemlerinin geçerliliğini kayyımın onayına bağlı kılmakla da yetinebilir.
> İflasın ertelenmesi kararında kayyımın görev ve yetkileri ayrıntılı olarak gösterilir.
> Mahkeme erteleme kararının hüküm fıkrasını karar tarihinde tirajı 50.000’in üzerinde olan ve yurt düzeyinde dağıtımı yapılan gazetelerden biri ile birlikte hakkındaki iflas kararı ertelenen sermaye şirketi veya kooperatifin muamele merkezinin bulunduğu yerdeki bir gazetede ve Ticaret Sicili Gazetesinde ilan edilir ve gerekli yerlere bildirim yapılır.
> Erteleme kararı birtakım neticeler doğurur.
Erteleme kararı üzerine borçlu aleyhine 6183 sayılı Kanuna (Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun) göre yapılan takipler de dahil olmak üzere hiçbir takip yapılamaz ve daha önce başlamış takipler durur; bir takip işlemi ile kesilebilen zamanaşımı ve hak düşürücü süreler işlemez.
> Erteleme sırasında taşınır, taşınmaz veya ticari işletme rehniyle temin edilmiş alacaklar nedeniyle rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip başlatılabilir veya başlamış olan takiplere devam edilebilir; ancak bu takip nedeniyle muhafaza tedbirleri alınamaz ve rehinli malın satışı gerçekleştirilemez. Bu durumda erteleme süresince işleyecek olup mevcut rehinle karşılanamayacak faizler teminatlandırılmak zorundadır.
> Birinci sıradaki alacaklar için haciz yoluyla takip yapılabilir. Birinci sıradaki alacaklar şunlardır:
***İşçilerin iş ilişkisine dayanan ve iflasın açılmasından önceki bir yıl içinde tahakkuk etmiş ihbar vs kıdem tazminatları dahil alacakları ile iflas nedeniyle iş ilişkisinin sona ermesi üzerine hak etmiş oldukları ihbar ve kıdem tazminatları,
***İşverenlerin, işçiler için yardım sandıkları veya sair yardım teşkilatı kurulması veya bunların yaşatılması maksadıyla meydana gelmiş ve tüzel kişilik kazanmış bulunan tesislere veya derneklere olan borçları,
***İflasın açılmasından önceki son bir yıl içinde tahakkuk etmiş olan ve nakden ifası gereken aile hukukundan doğan her türlü nafaka alacakları.
> Erteleme süresi azami bir yıldır. Bu süre kayyımın verdiği raporlar dikkate alınarak mahkemece uygun görülecek süreler ile uzatılabilir; ancak uzatma süreleri toplamı dört yılı geçemez. Kayyım, mahkemenin belirleyeceği sürelerde iflası ertelenenin faaliyetleri ve işletmenin durumu konusunda düzenli olarak mahkemeye rapor verir.
> iflasın ertelenmesi talebinin reddi ya da erteleme süresi sonunda iyileşmenin mümkün olmadığının tespiti üzerine mahkeme, şirketin veya kooperatifin iflasına karar verir. Erteleme süresi dolmamakla birlikte, mahkeme kayyımın verdiği raporlardan şirketin veya kooperatifin mali durumunun iyileştirilmesinin mümkün olmadığı kanaatine varırsa, erteleme kararını kaldırarak şirketin veya kooperatifin iflasına karar verebilir.
