Türbin Ne Demek? Türbin Ne İşe Yarar? Çeşitleri, Kullanım Alanları

0
Advertisement

Türbin nedir, ne işe yarar? İlk türbin kim tarafından tasarlandı? Türbin nasıl çalışır? Türbin çeşitleri, kullanım alanları hakkında bilgi.

türbin

Kaynak: pixabay.com

Türbin

Türbin; hava, su buharı, gaz bir akışkanın basıncıyla dönen hareketli bir çarktan oluşan motordur. İlk türbin 1824’te Fransız Claude Bourdin (1790-1873) tarafından tasarlandı ve öğrencisi Benoit Fourmeyron (1802-1867) tarafından gerçekleştirildi. Daha sonraları İngiliz James Bicheno Francis, günümüzde adını taşıyan radyal akışlı türbini yaptı. ABD’li Lester Ailen Pelton (11829-1908) başka bir türbin geliştirdi. Avusturyalı Viktor Kaplan (1876-1934) da pervaneli bir türbin yaptı. İlk buharlı türbini 1883’te İsveçli Gustav da Laval (1845-1913) buldu.

Mekanik güce dayanan ilk su türbini, gerçekte değirmeni döndüren eski kanatlı çarktan türemişti. Su türbini yüksekten düşen suyun potansiyel ya da kinetik enerjisini kullanarak bunu mekanik güce çevirir. Suyun düzeyi ya da düşüşü ne kadar yüksekse ve akış hızı ne kadar güçlüyse ürettiği güç de o kadar çok olur. Kullanılan su, düşüşünün karakterine göre türbinlerde kullanılan çarklar da değişik olur. Pelton su türbininde çarkın çevresinde ortası çentikli çifte kaşık biçiminde yirmi kadar kanat bulunur. Bu türbin, 1800 m’den 500 m’ye olan yüksek düşüşlü sularla kullanılır ve tek türbinle 200 MW’a kadar güç elde edilir. Francis tipi türbinin çarkında 15 kadar sabit kanat bulunur, biçimleri de Pelton türbininden değişiktir. Bu türbin orta yükseklikteki düşüşler sayılan 500 m’den 60 m’ye kadar olanlar için kullanılır. Tek çarkta 500 MW’a kadar güç elde edilir. Kaplan tipi türbinde, çark helise benzer ve çok büyük bir kanal üzerinde üçten sekize kadar kanat vardır. Bu türbin türü, 60 m’den 2-3 m’ye kadar olan alçak düşüşlü sular için kullanılır ve tek türbinle 20 MW güç elde edilir.

Buhar Türbini

Buhar türbini daha önce ısıtılmış ve yüksek basınç altına alınmış su buharı enerjisini kullanır. Bunun gücü kullanılan su buharının debisine bağlıdır. Saatte 1800 ton buhar harcayan bir buhar türbini ile 600 MW’lik bir güç elde edilebilir. Buhar türbini, buhar kazanlarında 560°C’a kadar ısıtılarak 165 bar basınç altına alınan su buharının bir dizi çarktan geçirerek kullanılır. Buhar her çarktan geçerken kinetik enerjisinin bir miktarını bırakır. Bir tesiste bunun için 40-100 çark kullanılır. Tüm bu çarklar bir mile bağlanır.

Mil Avrupa standartlarına göre dakikada 3.000 tur, ABD standartlarına göre 3.600 tur döner. Avrupa’ya göre 50 Hz’lik, ABD’ye göre 60 Hz’lik elektrik üretir. Üretim gücü genellikle 1.000-2.000 MW civarındadır. Bu türbinler, günümüzde termik ve nükleer elektrik santrallarında kullanılır.

Gaz türbininde, bir yanma odasında petrolün yanmasıyla 100°C’ın üstünde yüksek sıcaklıklara ulaşan gazlar kullanılır, Bu gazın çark kanatlarına çarpmasıyla çok hızlı bir dönme hareketi kazanılır. Bu tür türbinler gemilerde, otomobil ve trenlerde kullanılır. Uçaklarda kullanılan turboreaktörler ise gaz türbininin değişik bir uygulamasıdır ve gazların doğrudan doğruya atmosfer içindeki tepkisiyle çalışır.

Advertisement

Leave A Reply