Türk İslam devletlerinde devlet yönetimi, teşkilatı nasıldı? Türk İslam devletlerinde devlet anlayışının özellikleri hakkında bilgi.
Türk İslam Devletlerinde Devlet Yönetimi
• Tolunoğulları ve İhşidilerde merkez ve taşra yönetimi, büyük ölçüde Abbasilerdeki gibiydi. Ancak Tolunoğullarında vezirlik müessesesi yoktu. Hacip denilen görevli, devlet memurları ve halkın hükümdarla görüşmesini sağlardı. Ayrıca, hükümdara en yakın kişi olduğundan yönetimde söz sahibiydi.
• Karahanlılarda, devletin başında kutsal sayılan bir hakan bulunurdu. Devlet işlerinde Hakana yoğruş denilen vezirler yardım ederdi. Devlet işleri Büyük Divan ve bunun dışındaki dört divanda görüşülür, karara bağlanırdı. (Bu dört divan maliye, askerlik, yazışmalar, teftiş işlerine bakardı.)
• Devletin düzenli bir memur kadrosu ve ordusu vardı.
• Karahanlılarda Hassa Ordusu geleneği, Osmanlılardaki devşirme sisteminin temelini atmıştır. Eyalet askerleri de Karahanlılar ordusunun önemli bir unsuruydu.
Selçuklu Devleti’nde devlet ve memleket, hükümdar ailesinin ortak malı sayılırdı. Bu nedenle hanedan prensleri bulundukları yerlerde bağımsız bir hükümdar gibi hüküm sürerlerdi.
İmparatorluk 12 eyalete ayrılmıştı. Eyaletlerin başında atabey denilen valiler bulunuyordu.
• Selçuklularda ordu, devletin temeliydi. Selçuklu ordusunun büyük bir bölümünü aylıklı ve topraklı askerler oluşturuyordu.
• Selçuklu devletinin en önemli kurumlarından biri de ikta idi. Bu sisteme göre; ele geçirilen yerlerin toprakları yıllık gelirlerine göre gruplandırılıyor ve sultan tarafından subaylara asker beslemeleri karşılığı dağıtılıyordu.
• Selçuklu devletinde ayrıca mufret adı verilen muhafız alayı, Şihna (şurta) adı verilen polis teşkilatı da vardı.
• Memluk, askeri nitelikli bir devlet olduğundan, saltanatın babadan oğula geçmesi ilkesine inanılmıyordu. Genellikle ordu ileri gelenleri tarafından seçilen ya da desteklenen kumandanlar başa geçiyordu.
• Harizmşahlar ordusu da hassa ordusu ve eyalet askerlerinden oluşuyordu.
