Türkiye Yer Şekillerinin Genel Özellikleri

0
Advertisement

Türkiye’nin Yer Şekillerinin Genel Özellikleri nelerdir? Yer şekillerimizin özelliklerinin özet olarak maddeler halinde açıklaması.

Türkiye Fiziki Haritası

Türkiye Yer Şekillerinin Genel Özellikleri Maddeler Halinde

• Türkiye Alp – Himalaya dağ kuşağı üzerinde yer alan engebeli ve yüksek bir arazi yapısına sahiptir. Ortalama 1132 m. yüksekliğe sahiptir. Ülke topraklarının yandan fazlası 1000 m.’nin üzerindedir. Yükseklik genel olarak batıdan doğuya gidildikçe artar.

• Doğu – batı yönlü birkaç sıra halde uzanan dağlara sahiptir. Bu dağlar doğuya gidildikçe birbirine yaklaşır ve yüksekliği artar.

• Türkiye’de düzlükler geniş alan kaplar. Ancak bu düzlüklerin yükseklikleri fazladır. Bu durumun nedeni jeolojik süreç içerisinde aşınım döneminden sonra toplu halde yükselmeye (epirojenez) uğramasıdır.

• Ülkemiz yakın jeolojik devirlerde şekillendiği için topraklarının yaklaşık %98’i aktif deprem sahasıdır.

Advertisement

• Matematiksel konum ve iklim özelliklerinden dolayı yerşekillerini biçimlendiren en önemli dış kuvvet akarsulardır. Çok sık bir akarsu ağına sahiptir. Yüksek bir ülke olması akarsuların hızlı akmasına, aşındırma güçlerinin fazla olmasına ve bol miktarda alüvyon taşımasına neden olmuştur. Taşman alüvyonlar kıyıda verimli delta ovalarının oluşmasını sağlamıştır.

• Özellikle Doğu Anadolu ve İç Anadolu bölgelerinde volkanik arazi geniş alan kaplar.

• Ülkemizde dağ sıraları doğu batı yönünde uzanır. Akdeniz ve Karadeniz’de denize paralel, Ege’de denize dik uzanır. Dağların bu uzanışı denizel etkilerin kuzeyde ve güneyde iç bölgelere sokulmasını engellerken Ege’de dağlar arasındaki oluklardan denizel etkinin daha rahat iç kesimlere sokulmasını sağlar. Ayrıca kara ve demiryolu ulaşımının doğu – batı yönlü gelişmesine neden olur.

• Türkiye’de yerşekilleri iç ve dış kuvvetlerin etkileşimi sonucu oluşmuş ve bu oluşum halen devam etmektedir. Sonuç olarak ülkemizde çok çeşitli yerşekilleri oluşmuştur. Bu durumun nedenleri;

– Bütün jeolojik devirlerdeki oluşumlardan etkilenmiş olması, tektonik olaylara çok fazla uğramış olması, özellikle III. Jeolojik zamanda Alp orojenezinden (dağ oluşumu) etkilenmesi ve şiddetli volkanik faaliyetlerin yaşanması.

– Arazi yapısını oluşturan kaya çeşitliliğinin fazla olması

Advertisement

– Geçmiş jeolojik devirlerde çeşitli iklim değişikliklerinin etkisi altında kalmasıdır.


Örnek:

Türkiye’nin yer aldığı bölgenin aşağıdaki özelliklerinden hangisi, Türkiye’de yeryüzü şekillerinin çeşitlilik göstermesinin nedenlerinden biri değildir?

A) IV. Jeolojik devirde görülen iklim değişmelerinin etkisinde kalması
B) Arazi yapısını oluşturan kayaçların çeşitlilik göstermesi
C) Bitki örtüsünün çeşitlilik göstermesi
D) III. Jeolojik devirde volkanizmanın etkili olması
E) Alp orojenezinden etkilenmiş olması

ÇÖZÜM : Türkiye’de yer şekillerinin çeşitli olmasında yukarıda açıklandığı üzere A, B, D, ve E seçeneklerindeki bütün oluşumlardan etkilenmiştir. Ancak C seçeneğindeki bitki örtüsünün çeşitlilik göstermesi iklim çeşitliliğinin bir sonucudur ve yer şekillerinin çeşitlenmesine bir etkisi olmamıştır. CEVAP: C


Leave A Reply