Camcılık mesleğinin özellikleri, tarihçesi, gelişimi, Türklerde Camcılık, tarihi hakkında bilgi.
Türkler’de Camcılık
Eski Türk camcılığını, Selçuklular’da ve Osmanlılar’da olmak üzere, iki bölümde incelemek yerinde olur. Orta Asya’da yaşayan, oradan Anadolu’ya gelip yerleşen Selçuklu Türklerinde cam eşyanın bulunması, bunların cam eşyayı kendilerinin yaptıklarına delildir. Malazgirt zaferinden sonra Türkler, Anadolu’da cam eşyayı çeşitlendirerek bu sanayii geliştirdiler. Artuklular ve Selçuklular zamanında yapılan cami ve medreselerde kullanılan, «şemsiye» adıyla anılan cam çeşidi bilhassa önem taşır.
Osmanlı İmparatorluğu devrinde cam sanayii çok ilerledi. İstanbul’un alınmasından sonra, bu şehir camcılığın merkezi oldu. Kanuni’nin Rodos’u kuşatması sırasında askerlerin Türk yapısı cam kullandığı, orada son yıllarda yapılan kazılarda çıkan parçalardan anlaşılmıştır. O devirlerde, XVII.-XVIII. yüzyıllarda cam sanayiinde büyük bir gelişme oldu. İlkel usullerle çalışılmakla beraber her çeşit cam eşya yapılıyordu. III. Murat zamanında yazılmış, halen Topkapı Sarayı’nda bulunan bir Surname’de, esnaf geçit töreninde, arabaya bindirilmiş seyyar bir ocak etrafında cam üfüren camcı ustalarını gösterir bir minyatür vardır. 111. Mustafa zamanında cam, şişe ve diğer cam eşyanın yapıldığı yerler Tekfur Sarayı taraflarındaydı. Buraları padişaha ait yerlerdi, camcılara kira ile verilirdi. Camcılara mahsus gedik usulü ile ayrılmış bu yerlerden başka yerlerde cam yapılmasına müsaade edilmezdi.
Bundan başka, Mercan Çarşısı denilen yerde bir çeşit taklit mücevher ve sırça âletler yapan kuyumcular vardı. Bunlar Mimarbaşılığa bağlı idiler. Mimarbaşılığın emir ve nizamları dışına çıkmazlardı.
XIX. Yüzyılın başından biraz önce, Çubuklu civarında bir cam, hattâ biüûr (kristal) yapımevi kuruldu. Burada yapılan cam çeşidi arasında en meşhuru «çeşmibülbül» dür. Söylentiye göre, burasını Mehmet Dede adında bir Mevlevi kurmuş. 1899’da Saul Modiano adında bir Musevi tarafından Paşabahçe’de, şimdiki İspirto Fabrikasının bulunduğu yerde bir cam fabrikası kuruldu. 1902’de 500 işçi çalıştıran bu fabrika, sonraları Avrupa’dan ithal edilen cam eşya ile rekabet edemedi, kapandı.
Türkiye’de modern anlayışta ilk cam fabrikası Cumhuriyet devrinde kuruldu. 1934’te I. Beş Yıllık Sanayi Programı gereğince, Türkiye İş Bankası tarafından, 3.000 ton şişe ve cam eşya yapmak üzere kurulan Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A. Ş. tam verimine 1937’de eriştikten sonra yurdun ihtiyacını karşılayabilmek için sonradan daha da genişletildi.
CAMCILIĞIN GELİŞMESİNDE ÖNEMLİ TARİHLER
M. Ö.
75000 Tabii camın kullanılması
50000 Renkli tabii camların kullanılması
10000 Suni camın yapılması
1000 Camcılığın Fenikeliler tarafından geliştirilmesi
500 Camcılığın Yunanlılara geçmesi
334 Cam üfleme piposunun icadı
200 Çin’de cam sanatının gelişmesi.
M. S.
4 Camcılığın Roma’ya geçmesi
476 İstanbul’da taşlı pencere camının yapılması
1100 Camcılığın Selçuklularda gelişmesi
1202 Venedik camcılığının başlangıcı
1348 Venedik’te ayna yapılması
1350 Mineli camın Memlukler tarafından yapılması
1550 Elmasla cam kesme usulünün bulunması
1700 Osmanlılar’da camcılığın gelişmesi
1795 İstanbul’da Çubuklu’da «Çeşmibülbül» ün yapılmasına başlanması
1874 Fransa’da kırılmaz cam yapılması
1886 İlk üfleme makinesinin yapılması
1899 Eski Paşabahçe Cam Fabrikasının kurulması
1905 Belçika’da Fourcault tarafından makine ile pencere camı yapılması
1926 Lamine emniyet camlarının yapılması
1931 Cam iplik (fiber) ve cam tuğla yapılması
1934 Yeni Paşabahçe Cam Fabrikası’nın kuruluşu
1939 %96 silikatlı camın yapılması
1940 Metalize cam eşyanın yapılması
1944 Elastiki pencere camı yapılması.
