Yosun nedir? Yosun nerede yetişir, özellikleri ve çeşitleri nelerdir? Yosun ne işe yarar, nerelerde kullanılır, hakkında bilgi.
Yosun Nedir? Yosun Nerelerde Kullanılır?
Yosun; Denizlerde ve tatlı sularda yaşayan, çok çeşitli bir bitkidir. Çoğunlukla, denizin, kıyılara yakın kısmında yetişir. Talli bitkilerden olan yosunlar renklerine göre yeşil, esmer, kırmızı, mavi yosunlar ve diyatomeler olmak üzere başlıca beş takıma ayrılır. Hepsinde de, dış görünüşteki renkleri ne olursa olsun, klorofil denen boya maddesi vardır. Renkli yosunlar, sıcak suya bırakıldıkları zaman, mavi, esmer, kırmızı renkleri eriyip kaybolur, fakat yeşil renkleri erimez. Yosunlar kendi besin maddelerini, klorofil sayesinde hazırlarlar. Ya sporla, ya da döllenmiş yumurta ile çoğalırlar. Yosunlar çeşitlerine göre biçim biçimdirler, iplik şerit, ya da ağ halinde olanları vardır. Yeşil yosunların çoğu tatlı sularda yaşar, iplikçikler halindedirler.
Kırmızı yosunlar denizlerin 50-100 m. kadar derinliklerinde bulunur. Daha derin yerlere güneş ışığı geçemediğinden buralarda bitkisel hayat yoktur. Kar içinde yaşayan bir çeşit kırmızı yosun da vardır.
Esmer yosunlar, deniz diplerinde kayalara yapışık haldedirler. En çok rastlananı fukus denilen çeşididir. Bunlar şerit biçiminde uzun yosunlardır. Şeritlerinin içinde içi azot gazı dolu hava kesecikleri vardır. Bu gaz, yosunun, suyun içinde dik durup yüzmesini sağlar. Esmer yosunlardan iyot, brom ve sodyum elde edilir. Laminarya denen bîr çeşidi de kurutularak doktorlukta kullanılır. Atlas Okyanusu’nda “Sargas” denen, ağaç gibi dallı budaklı çok uzun yosunlar vardır. Bunların uzunluğu bazan 500 metreye yaklaşır, deniz yüzeyinde binlerce kilometrelik alan kaplarlar.
Diyatomeler tatlı ve tuzlu sularda yaşayan, tek hücreli yosunlardır. Diyatome kapaklarından meydana gelen çamurlar denizden çıkartılan madenleri parlatmakta ve dinamit imalinde kullanılır.
Yosunlardan Nerelerde Faydalanılır
Son yıllarda yapılan incelemeler, yosunlardan çeşitli alanlarda faydalanılabileceğini ortaya koymuştur. Tarım, doktorluk ve besin maddeleri sanayii bu alanların başında gelir. Özellikle Kuzey Avrupa ülkelerinde yosunlardan gübre olarak faydalanılmaktadır. Gene bu ülkelerde iyice kurutulan yosunlardan şilte, yastık ve benzeri eşyalar da yapılır.
Son yıllarda, bazı yosun çeşitlerinden, dokumacılıkta, kumaşın apre safhasında, tatlıcılıkta faydalanılmaktadır. Laminarya denen yosun çeşidinin kurutulmuş şeritlerinden bıçak sapları yapılır. İskoçya ve İrlanda’da bir yosun çeşidi salata yapılarak yenir. Birinci Dünya Savaşı’nda yosunlar atlara yem olarak verilmiş, müspet sonuçlar elde edilmiştir. Öte yandan Japonya ile bazı Uzak Doğu ülkelerinde yosundan yemekler, pastalar, çorbalar, salçalar yapılır. Japonya’da bir yosun çeşidinden yapılan hazır yiyecek, Amerika’da sandviç ve Avrupa’da kızarmış patates nevinden bir besin maddesi gibi konserve halinde satılır.
