18. yüzyılda Fransa’da Diderot başkanlığında toplanmış olan Fransız düşünürlere verilen isim olan Ansiklopediciler ya da Ansiklopedistler hakkında bilgi.
Denis Diderot
Ansiklopedistler, 18. yüzyılda Fransa’da Diderot başkanlığında hazırlanan; akılcılığı, eleştirici tutumu, maddeciliği, özellikle de devrimci düşünceyle belirginleşen o döneme kadar edinilmiş tüm bilgileri içeren evrensel bir esere katkıda bulunan Fransız düşünürleri. Bu çalışmanın Avrupa kültür yaşamında derin ve sürekli bir etkisi oldu. Ansiklopedi, kilisesinin felsefe düşüncesi üzerinde kurduğu baskıya son vererek Fransız Devrimi’nin ve demokrasinin düşünsel koşullarını hazırladı.
Ansiklopedi sözcüğü, insanın edindiği bilgilerin tümünü kapsamayı amaçlayan bir üründür. Ansiklopedik bilgi, özgün ve derin bir bilgi olmaktan çok saygınlığı olan bütünleyici bir bilgidir; yani evrende var olan her şeyin bilgisini kendinde toplama amacını güder. Bu anlamda ansiklopedik bilgi; Hegel’in sözünü ettiği “saltık bilgi”ye karşıttır. Çünkü bu dünyayla ilgili bilgilerimiz sürekli değişmekle ve gelişmektedir. Özgün adı Ecyclopedie oule Dictionnaire raisonne des sciences, des arts et des metiers (Akla Göre Düzenlenmiş Bilimler, Sanatlar ve Zanaatlar Ansiklopedisi ya da Sözlüğü) olan ve ilk kez ortaklaşa bir çalışmayla hazırlanan bu anıt eser, İngiliz yazarı Chambers’in (1680-1740) 1728’de yayımladığı Cyelopaedidnın Fransızca çevirisine Diderot ile arkadaşlarının maddelerde pek çok genişletmeler yapmaları ve yeni konular eklemeleriyle özgünleştirildi. Baştan sona d’Alembert’in de yardımıyla Diderot’ nun tamamladığı eserin yayımlanması 1751’den 1772’ye kadar sürdü. D’Alembert Ansiklopedi’ye yazdığı Önsöz’de bilgilerimizin belleğin, düşgücünün ve akım ilkelerine göre birbirine bağlanıp sıralandığını belirtmekte ve insan düşüncesinin gerçekleştirdiği ilerlemelerin tarihsel tablosunu çizmeye girişmektedir.
Eserdeki “incelik”, “güzel konuşma”, “düşgücü” ve maddelerini Voltaire, “beğeni” maddesini Montesquieu; müzik maddelerini Ro-usseau; felsefenin gelişimiyle ilgili maddeleri Helvetius ve Condillac; ilahiyat maddelerini Yvon, kimya maddelerini d’Holbach; doğal tarih maddelerini Daubenton; edebiyat eleştirisi maddelerini Marmontel;dilbilgisi maddelerini Dumarsais; matematik ve astronomi maddelerini d’Alembert, ekonomi ve politika maddelerini de Tur-got yazdı. Ancak ansiklopedinin asıl ruhu ve önderi Diderot’tur. Böylece Batı düşünce tarihinde ilk olarak, bütün merakları doyurabilecek bir genel kültür sözlüğü yaratılmış oldu. Özü, akim tüm tinsel sorunlara uyglanması demek olan Descartes’çı düşüneye dayanmaktaydı. Bu düşünce; bilim adına kilisenin bağnazlığım, gülünç inançları, otorite anlayışım ve tutucu gelenekleri amansızca yargılayan çözümleyici, eleştirici ve açımlayıcı bir düşünceydi. Yine de birçok bilginin, kanıtın biriktiği, ancak düşüncenin geri kaldığı ve
özgün ürünler veremediği dönemlerde hep ansiklopediciler çağının başladığını gözönünde bulundurmak gerekir. Ancak ansiklopedicilerin yeterli özgün düşünceyi üretmemelerine karşın zamanlarına kadar gelen bilgi birikimini bir araya getirmeleri ve bunun da aydınlanma harekitinin temelini oluşturduğu bir gerçektir. Felsefe tarihinde İskenderiye ve İslâm Felsefesi döneminde de buna benzer bir ansiklopediciler evresi yaşanmıştır. Bu evre, düşüncenin yeni bir atılım için durup dinlendiği, yaratıcı bir çabaya girmeden önce o zamana kadar elde edilenlerin bir dökümünü yapmaya giriştiği biçiminde yorumlanabilir.
Ansiklopedistlerin Tam Listesi (Alfabetik)
Jean Le Rond d’Alembert
Antoine-Joseph Dezallier d’Argenville
Boucher d’Argis
Arnulphe d’Aumont
Jacques-Nicolas Bellin
Jacques-François Blondel
Claude Bourgelat
Louis-Jean-Marie Daubenton
Denis Diderot
César Chesneau Du Marsais
Marc-Antoine Eidous
Jean-Baptiste de La Chapelle
Guillaume Le Blond
André Le Breton
Antoine Louis
Baron d’Holbach
Chevalier Louis de Jaucourt
Edme-François Mallet
Paul-Jacques Malouin
Jean-François Marmontel
Charles de Secondat, Baron de Montesquieu
Jean-Baptiste-Pierre le Romain
Jean-Jacques Rousseau
Pierre Tarin
François-Vincent Toussaint
Anne Robert Jacques Turgot, Baron de Laune
Urbain de Vandenesse
Gabriel-François Venel
Voltaire
Abbé Claude Yvon
