Türkler ile Avrupalılar arasındaki amansız Haçlı Savaşları (Seferleri) nedenleri ve sonuçları hakkında bilgi
Haçlı Seferleri, X ve XIII. yüzyıl1ar arasında, Hristiyanlar’ın Müslümanlara karşı giriştikleri savaşlardır. Bu savaşlar 174 yıl sürmüş, bu arada 8 sefer yapılmıştır. Hristiyan askerleri, üzerinde haç resmi bulunan elbiseler giydikleri için, Haçlılar adıyla anılmıştır. Bu savaşlar, Müslümanlar’a karşı açılmışsa da Haçlılarla daha çok o çağların Yakın Doğu’da en güçlü milleti olan Türkler çarpışmışlardır.
HAÇLI SEFERLERİ NEDEN ÇIKTI?
XI. yüzyılda Avrupa çok geri bir durumdaydı; ekonomi bakımından da Doğu’ya muhtaçtı. O çağlarda, altın, gümüş, elmas gibi değerli madenler para yerine geçiyordu. Batı’da ise bu madenler tükenmek üzereydi. Avrupa bu durumdayken, Müslümanlar günden güne ilerliyor, en önemli maddeleri, belli başlı sanayi ürünlerini tekelleri altına alıyorlardı. Dünya deniz ticareti de Müslümanlar’ın elindeydi. Para yerine geçen değerli madenler yavaş yavaş Müslüman ülkelerde toplanıyor, Avrupa ise yoksullaştıkça yoksullaşıyordu. İspanya’nın, Portekiz’in büyük bir kesimi Araplar’ın egemenliği altında olduğu gibi, Akdeniz, Hint Okyanusu ticareti de onların elindeydi.
SELÇUKLULAR AVRUPA’YI KORKUTUYOR
Ancak, XI. yüzyılın sonlarına doğru, Selçuklu Türkleri Orta Asya’dan Yakın Doğu’ya inince, bu durum kökünden değişti; Arap egemenliğinin yerini Türk egemenliği aldı. Selçuklu Türkleri’nin kurduğu imparatorluk, dünyanın en büyük, en güçlü devleti haline geldi. Selçuk Türkleri bununla da yetinmediler, Doğu Roma İmparatorluğu’nu da yüzyıllardır sahibi bulunduğu topraklardan sürdüler; 1071’de Doğu Anadolu’da, Malazgirt Savaşı’nda Bizans ordusunu büyük bir bozguna uğratıp yok ettiler.
Bu baş döndürücü ilerleme, zaten çökmekte olan Avrupa’da büyük korku yarattı. Hele Bizans ordularının Türkler’e yenik düşmesi Avrupalılar’ı pek ürküttü. Çünkü, o çağlarda Bizans, Avrupa’nın en ileri devleti sayılıyordu. Ne yapıp edip, İstanbul’un Türkler’in eline düşmesini önlemek istiyorlardı. Çünkü, İstanbul’un düşmesi demek, Doğu Avrupa kapılarının Türkler’e açılması, yani Avrupa’nın sonu demekti.
HAÇLI SEFERLERİ BAŞLIYOR
O çağ Avrupası’nda ulusal duygular daha pek uyanmamıştı; her şeyde din düşüncesi üstün geliyordu. Avrupa devletlerinin ileri gelenleri bundan yararlandılar, «Hristiyanlığı kurtarmak için» diyerek, bütün Avrupa devletlerini Türkler’e karşı birleşmeye çağırdılar. Papalık da kolları sıvadı; Hıristiyanlar’ı, İsa Peygamber’in gömülü bulunduğu kutsal Kudüs şehrini «Türkler’in elinden kurtarmaya» kışkırttı. Bu kışkırtmalar, en sonunda Papa II. Urbanus zamanında başarı kazandı. Böylece, ünlü Haçlı Seferleri başladı.
SELÇUKLULAR İLK HAÇLI ORDUSUNU YOK ETTİ
BİRİNCİ HAÇLI SEFERİ (1096-1099). — Pierre l’Ermite (piyer termit) adında bir papaz, bütün Avrupa’yı dolaşarak, hayatından bezmiş yoksul ahaliyi Türkler’e karşı kışkırtıyordu. Bunu sağlayabilmek için de, yoksul ahalinin gözleri önüne zengin Doğu ülkelerinin hayalini sererek, göz kamaştırmaktan bile çekinmiyordu. Sonuç olarak, Avrupa heyecan içinde çalkanmaya başladı; papazın çevresinde büyük halk kitleleri toplandı. Bunların bir milyon kadarı, doğuya yürüyerek, Anadolu’ya geçtilerse de, Selçuklu Türkleri hepsini hemen yok ettiler.
TÜRKLERİ YENMEK KOLAY DEĞİL!
Bu olay Avrupalılar’a Türkler’i yenmenin kolay olmadığını, bu işin ancak çok düzenli ordularla başarılabileceğini anlatmış oldu.
Ertesi yıl (1097), Haçlılar büyük ordularla Bizans’a geldiler. Anadolu Selçuklular’ı, daha iyi savunmak için geri çekildiler. Pek çetin savaşlar sonunda, Haçlılar İznik kalesini Türkler’in elinden almayı başardılar. Antakya’yı da ele geçirdikten sonra, 1099’da Kudüs’ü aldılar. Şehirdeki bütün Müslümanlar’ı kılıçtan geçirdiler.
TÜRKLER HAÇLILAR’I GENE YENİYORLAR
İKİNCİ HAÇLI SEFERİ (1147 -1149). — Türkler yeniden akına geçmişlerdi. Urfa’yı Haçlılar’dan geri aldılar. Bunun üzerine, Almanya ile Fransa ikinci bir Haçlı Seferi düzenlediler. Ancak, Türkler Haçlılar’ı Anadolu’da adam akıllı ezdiler, Şam önlerinde bir kez daha bozguna uğrattıktan sonra da, ülkeden püskürttüler.
ALMAN İMPARATORU GÖKSU’DA BOĞULDU
ÜÇÜNCÜ HAÇLI SEFERİ (1189 -1192). — Mısır Sultanı Selahattin Eyyubî, Haçlılar’ı bozguna uğratarak, Kudüs’ü geri aldı. Bunun üzerine, Haçlılar, Almanya İmparatoru Friedrich Barbarossa, Fransa Kralı Philippe Auguste, İngiltere Kralı Aslan Yürekli Richard’ın yönetimi altında toplanarak, Doğu’ya doğru yola çıktılar. Almanya imparatoru, Güney Anadolu’da Göksu Irmağı’nı geçerken boğulunca, seferin yönetimi öbür iki krala kaldı. Bu iki kral ise, aralarında boyuna çekişip duruyorlardı. Bu yüzden, önemli bir başarı gösteremediler, geri döndüler.
İSTANBUL YAĞMA EDİLİYOR
DÖRDÜNCÜ HAÇLI SEFERİ (1202 1204). — Haçlı Seferleri’nin en tuhafıdır. Seferi düzenleyen Almanya İmparatoru VI. Heinrich’tir. Haçlılar, Bizans (istanbul) önlerine gelince, şehrin zenginliğine kendilerini kaptırarak, amaçlarını şaşırdılar. Şehri korkunç şekilde yağma ettiler, İstanbul Latin İmparatorluğu’nu kurdular. Bunun üzerine, Bizanslılar da İznik’e çekilmek zorunda kaldılar.
BEŞİNCİ HAÇLI SEFERİ (1217 1221). — Macaristan Kralı II. Andreas yönetiminde düzenlendi. Haçlılar Kahire önlerine kadar geldilerse de, Eyyubîler bunları korkunç bir bozguna uğratarak dağıttılar.
ALTINCI HAÇLI SEFERİ (1228 -1229). — Bu seferi de Almanya İmparatoru II. Friedrich düzenledi. Hıristiyanlar Kudüs’ü aldılar.
SON ZAFER TÜRKLER’İN!
YEDİNCİ HAÇLI SEFERİ (1248 1254). — Bir süre sonra, Kudüs gene Türkler’in eline geçince, Yedinci Haçlı Seferi düzenlendi. Haçlılar, Fransa Kralı Saint Louis’nin komutası altında toplanarak, Türkler’in üzerine yürüdüler. İki ordu 1250 yılında, Mensure dolaylarında karşılaştı. Memluk Türkler’i Haçlılar’ı korkunç bir bozguna uğrattıkları gibi, Fransa kralını da tutsak ettiler.
SEKİZİNCİ HAÇLI SEFERİ (1270). — Bu seferi de Fransa Kralı Saint Louis düzenledi. Müslümanlar’ı batıdan vurmak için, ordularını Tunus’a çıkardıysa da, şehri kuşatırken öldü.
Bundan sonra, Türkler, Yakın Doğu’ da ki bütün toprakları kısa süre içinde Haçlılar’dan geri aldılar. İki yüzyıl içinde Haçlılar’dan hiçbir iz kalmadı.
HAÇLI SEFERLERİ’NİN SONUÇLARI
Haçlı Seferleri’nin sonuçları önemli oldu. Doğu ile Batı birbirine daha çok yaklaştı; seferler sırasında Batı’daki topraklarından uzaklaşmak zorunda kalan büyük derebeylerin Avrupa’daki sözügeçerlikleri azaldı. Krallar bundan yararlanmakta gecikmediler; derebeylerini ezerek, bir merkez çevresinde toplanmış, güçlü, büyük devletler kurmak yoluna gittiler.
Haçlı Seferleri, aynı zamanda, Doğu ile Batı arasında ticaret, kültür, ekonomi alanlarında büyük bir alışverişe de yol açtı. O zamana kadar Batı’da hiç bilinmeyen yenilikler, buluşlar Avrupa’ ya yayıldı. Avrupa saraylarında Doğu uygarlığının, sanatının etkileri görülmeye başlandı. Avrupalılar Arap, Bizans, Türk uygarlıklarını benimsediler.
Ticaret alanında da değişiklikler oldu. Pisa, Genova, Venedik gibi İtalyan limanları, Doğu ile kurdukları ticaret ilişkileri sayesinde, son derece zengin devletçikler haline geldiler.
